Nieuwe regering, maar oude gewoonten in Afghanistan

Het kerstbezoek van premier Leterme en Defensieminister De Crem aan de Belgische troepen in Afghanistan, Libanon en Kosovo werd zondag volledig overschaduwd door het politiek contact van Leterme met de Afghaanse president Karzai. Het contact vindt dan ook plaats op een een belangrijk moment: de westerse landen -inclusief België- worden gevraagd hun engagement in Afghanistan te verlengen of te vergroten, terwijl Hamid Karzai na zijn desastreuze herverkiezing bezig is een nieuwe regeringsploeg samen te stellen.
Op een gezamenlijke persconferentie-die niet na, maar midden in het gesprek tussen beide politici kwam- stelde president Karzai dat zijn nieuwe regering voldeed aan zijn belofte van vernieuwing en beter bestuur. De aanwezige Afghaanse journalisten vochten alvast het eerste aspect aan, want ondanks de vaste beloften van Karzai aan vrouwenbewegingen en andere ngo’s om minstens drie vrouwelijke ministers op te nemen, bleek bij de aankondiging van zaterdag slechts één vrouw in de regering te zitten, met de voorspelbare portefeuille van het ministerie van Vrouwenzaken.
Karzai antwoordde op die opmerking dat hij eind januari [na de internationale conferentie over de toekomst van Afghanistan in Londen, waaraan ook België zal deelnemen] een herschikking van zijn kersverse regering zal doorvoeren en dat er dan zeker meer  vrouwen een minister- of kabinetspost zullen krijgen. Of de belangrijke, maar voorlopig vacante post van minister van Buitenlandse Zaken door een vrouw ingevuld zal worden, is weinig waarschijnnlijk.
De Afghaanse topjournalist Danish Karokhel, directeur van Pajhwok Afghan News agency, noemt in een gesprek dat we met hem adden op de Afghaanse luchthaven, twee namen  voor die post: Zalmay Rasul (huidig hoofd van de veiligheidsdiensten) en Tayeb Jawad (ambassadeur nin Washington). Al wil Karokhel ook niet uitsluiten dat presidentskandidaat Abdullah Abdullah voor de job gevraagd zou worden.
Volgens Karokhel heeft Karzai bij de samenstelling van zijn nieuwe regering niet alleen de beloften van meer genderevenwicht geschonden. Ook de belofte om afstand te nemen van de corrupte krijgsheren is zonder veel ceremonie gedumpt.
Karokhel: ‘De halve vernieuwing van de regering komt neer op het uitdelen van ministerposten aan verschillende krijgsheren die Karzai tijdens de verkiezing gesteund hebben. Die nieuwe ministers zullen niet voor Afghanistan of voor Karzai rijden, maar voor de belangen van hun patroon of etnische groep. De krijgsheren die  nu beloond worden, hebben de voorbije acht jaar de democratie niet gesteund en zullen dat de komende vier jaar ook niet doen.’
Nochtans beklemtoonde Eerste Minister Leterme dat hij de indruk had dat Hamid Karzai bijzonder goed besefte hoe zwaar de internationale gemeenschap tilt aan de strijd tegen corruptie, voor de mensenrechten -met name van de vrouwen- en voor goed bestuur.
Op de vraag van een van de aanwezige journalisten of België concrete benchmarks geformuleerd heeft om de vooruitgang van Afghanistan te evalueren, hield Leterme het op eerder algemene principes. België zal, met andere woorden, grotendeels overgeleverd zijn aan de interpretatie van Afghanistan zelf en van de internationale instellingen, die zelf gevangen zitten in de behoefte om te scoren op de algemeen geformuleerde doelstellingen van beter bestuur en Afghanisering van veiligheid en bestuur.
De aankondiging van een nieuwe militaire en civiele strategie door de Verenigde Staten maakt ook niet veel indruk bij de Afghanen die we vandaag spraken. Enerzijds zijn ze blij dat de westerse landen hun handen niet van Afghanistan aftrekken, maar anderzijds geloven ze niet dat er een echt nieuw engagement met toekomstperspectief zichtbaar wordt.
Danish Karokhel: ‘De grote meerderheid van de Afhanen gelooft niet dat het probleem in essentie van Afghaanse bodem is, maar dat de wortels van de internationale onveiligheid en de opstand in Afghanistan eerder te vinden zijn in de buurlanden Pakistan en Iran. Waarom worden er niet meer troepen en middelen ingezet om die grondoorzaken aan te pakken?’
Naast de regionale context wijst Karokhel ook op het onevenwicht tussen de militaire uitgaven en de ontwikkelingsinvesteringen. ‘Mensen vragen zich af: waarom is er na al die jaren nog steeds geen werk gemaakt van irrigatie en dammen in Herat en Jalalabad? Tijdens de Sovjetbezetting konden duizenden Afghanen aan de slag in grote infrastructuurprojecten, maar nu er meer dan veertig landen actief zijn in Afghanistan, lijkt dat maar niet te lukken. Geen wonder dat er een onuitgesproken maar reële sympathie leeft bij de bevolking voor aanslagen tegen de coalitietroepen, die in toenemende mate ervaren worden als bezettingstroepen.’
Premier Leterme benadrukte meermaals dat de inzet van Belgische en Europese troepen weliswaar op de eerste plaats in het belang van Afghanistan is, maar dat dit ook onontbeerlijk is voor de verdediging van de Europese burgers.
Volgens Danish Karokhel is de internationalisering van het Afghaanse verzet echter niet in de eerste plaats een bedreiging voor de Europeanen, maar van de Afghanen zelf. ‘Er zijn heel wat mensen binnen de taliban die een einde willen maken aan deze heilloze oorlog van Afghanen tegen Afghanen, maar het zijn juist de mensen van het internationale netwerk rond Al Qaeda die dat tegenhouden.’