Belgische ontmijners zien nog “tot vijf jaar" werk in Libanon

In Zuid-Libanon, waar de oorlog tussen Israël en de Libanese militie Hezbollah van vorige zomer het hevigste woedde, zouden wel eens evenveel niet ontplofte bommen kunnen liggen als er inwoners zijn. Libanon telt vier miljoen inwoners, maar de helft daarvan leeft in Beiroet.
“Tussen de 10 en de 40 percent van de clusterbommen explodeert niet als ze de grond raken”, zegt luitenant Verbeke. Hij maakt deel uit van het bataljon Belgische blauwhelmen dat in het Zuid-Libanese Tibnin gestationeerd is. Ontmijnen is de belangrijkste opdracht van de Belgen.
Tijdens het interview houdt Verbeke toezicht op de ontmanteling van een niet ontplofte bom van 500 kilogram in Srifa, een stadje in de buurt van de grens met Israël. “Sommige bommen zitten vast in bomen of struiken. Bijna elke dag raken er Libanezen gewond door de ontploffing van oorlogsmunitie.” Clusterbommen zijn de grote boosdoeners. Als ze ontploffen, verspreiden ze honderden kleine bommen die in een grote straal hun vernietigende werk kunnen doen.
Terwijl Verbeke spreekt, scheuren Israëlische gevechtsvliegtuigen door het luchtruim – een schending van het vredesakkoord dat in augustus vorig jaar een einde maakte aan de twee maanden durende oorlog tussen Israël en de Libanese militie Hezbollah. De mannen van Verbeke verwijderen de ontsteker uit het vervaarlijke springtuig en maken hem onschadelijk. De rest van bom wordt op een vrachtwagen geladen om op een veilige plaats tot ontploffing te worden gebracht.
De Libanezen zijn blij met de hulp die de Belgen leveren. “De VN doen hier fantastisch werk”, zegt Wissam Mousawi, een bouwvakker die in de buurt woont.
Tientallen Libanezen hebben sinds het einde van de oorlog in augustus het leven verloren door de laattijdige ontploffing van clustermunitie. Meer dan 200 mensen zijn gewond geraakt, velen daarvan zwaar.
Ontmijnen is een werk van lange adem. “We maken ongeveer 50 vierkante meter per dag vrij”, zegt luitenant-kolonel Watteeuw, de commandant van de Belgische ontmijners. De VN houdt in het totaal 60 ontmijningsteams aan de slag in Zuid-Libanon. Naast ploegen van blauwhelmen uit België, China, Frankrijk, Italië, Finland, Ierland, Spanje en Turkije werken er ook gespecialiseerde privé-firma’s mee.
Watteeuw schat dat het nog drie tot vijf jaar zal duren om de naar schatting 900 woongebieden en akkers in Zuid-Libanon waar bommen terechtgekomen zijn, helemaal veilig te maken. Dan hebben we het nog niet over de heuvels en andere afgelegen plaatsen waar ook nog explosieven kunnen liggen.
Zijn mannen vinden massaal niet ontplofte clustermunitie en daarnaast ook kleinere hoeveelheden granaten, kogels, antipersoons- en antitankmijnen en bommen in alle maten en gewichten. Alle ontmijners samen die in Libanon actief zijn, hebben al ongeveer 135.000 gevaarlijke explosieven onschadelijk gemaakt.
Het werk is gevaarlijk. Op 29 januari raakten twee Belgische soldaten gewond toen clustermunitie ontplofte. Twee anderen raakten eerder in soortgelijke omstandigheden gewond. In maart stierven drie Belgische blauwhelmen in Libanon nadat hun pantservoertuig van de weg was geraakt.