Brunchen in Tunis

De zaal wordt platgelopen door klanten van alle slag: studenten in hun middagpauze (12 tot 14 uur), personeel van het vlakbij gelegen ministerie van Financiën, dames die zich de smalle trap naar het verdiep op- en afwringen. We vragen Hoessein afgedankt frietvet. ‘Ik gooi dat niet weg, maar spaar het op voor een bedrijf. Die komt dat afhalen om te recycleren’.
De man is behulpzaam, maar wil zijn klanten niet ontrieven. Hij geeft ons ’s avonds afspraak in zijn andere zaak, Pizzeria Casanova, buiten het stadscentrum. We kunnen dan de rest van zijn afvalolie meenemen. We besluiten de kaart van recyclage te spelen en trekken naar een volgend restaurant.
Afin, dat was althans de bedoeling. De grote moskee - Jamaa Ez-Zitouna - genoemd naar de olijfboom, blijft me intrigeren. Waarom is de gebedsruimte zo genoemd? Niemand die het hier weet. Omdat er vroeger olijfbomen stonden. So what? denk ik. Tunesië is de derde grootste olijfolieproducent ter wereld. Nogal wiedes dat er overal olijfbomen staan, niet? In het tegenovergelegen Maison des Senteurs krijgen we naast essentiële oliën veel waardevollere info.
Er is zoiets als ‘fake’ olijfolie: Zit l-Haqm, zegt de uitbater Mehdi. ‘Dat is geen olijfolie, maar gewone olie, en veel goedkoper. Haqm betekent politie’. Waarom die zo genoemd wordt is ons een raadsel tot we later die dag aanbellen bij één van de producenten van zogenaamde politie-olie. Blijkt dat Haqm ook ‘Staat’, ‘Overheid’ betekent. De Zit l-Haqm is geïmporteerde olie (soja, maïs, …) die gesubsidieerd wordt door de staat en via zeer gecontroleerde wegen aan de burger wordt verkocht.
Kunnen we onze tank dan volgooien, mijnheer Ben Khalifa Zied (zo lees ik op zijn kaartje). Pas question ! We mogen zelfs niet filmen zonder voorafgaande toestemming van de baas. Gesubsidieerde olie mag alleen verkocht worden aan groothandels, die op hun beurt verkopen aan detailhandel. Kunnen wij dan tanken bij zo’n grossist? Alleen met een btw-nummer! Maar dat hebben we, gekscheert Lieven. Een Belgisch btw-numer, geldt dat ook? Hij lacht.
Om hem te ontdooien, stellen we voor de wagen even open te gooien en hem het Elsbett-systeem uit te leggen. Na wat uitweidingen over de zin en onzin van gesubsidieerde olie, suiker en thee - zonder subsidie zou de burger tot tweemaal maar betalen voor zijn flesje bakolie - stuurt hij ons door naar l’Office national des Huiles, waar alle sojaolie uit Brazilië, Argentinië en diesmeer binnenkomt. Ook hier mogen we niet filmen, noch tanken. Een dasspeldmicro doet wonderen. Lieven filmt van op de openbare weg en kan onze conversatie volgen. Die is vooral kort en krachtig: njet. Ga uw olie maar ergens anders zoeken.
Dat wordt dus pizzeria Casanova. Een lokale Tunesiër, die zijn dag anders in ledigheid had doorgebracht, is bereid ons erheen te gidsen en neemt plaats in onze overdekte laadbak. Geen probleem, zegt hij. Als hij op de terugweg van Casanova naar ons hotel, enkele Tunesische liedjes over de ‘harraga’s’ inzet - de illegale immigranten op weg naar het Europese walhallah - blijven we d’er even stil bij. ’s Zomers heeft onze ‘gids’ Sami werk, maar ’s winters is het kinne kloppen.
‘Er zijn dan amper toeristen en voor de gezinnen is het een zware tijd. We betalen ons een breuk aan alle feesten die dan plaatsvinden’. Binnenkort is er zo een islamitisch feest: het Offerfeest. In het Arabisch heet dit het ‘Grote Feest’ (Aid l-Kbir), wat aangeeft hoe belangrijk moslims dit vinden. Op de terugweg gaan we schapen keuren op een gelegenheidsmarkt. ‘Hoe jonger het beest, hoe duurder’, zegt een vriendelijke verkoper, en hij spert de bek open van één van de dieren. ‘Deze heeft nog melktandjes, sinin l-hlib, en is dus een aardige stuiver waard’.
http://www.emissionimpossible.be/