Dure treinen in Europa: ‘Reiziger wordt het vliegtuig in geduwd’

Reizen met de trein is in Europa gemiddeld twee keer duurder dan vliegen, blijkt uit onderzoek door Greenpeace. Op sommige routes en bij last-minute boekingen kan het prijsverschil nog veel groter zijn, en dat heeft veel met het beleid te maken.

In de studie vergelijkt Greenpeace ticketprijzen voor ruim honderd routes tussen grote Europese steden op verschillende tijdstippen. Van de 112 routes in het onderzoek bleken er 79 goedkoper per vliegtuig. Sporen is gemiddeld dubbel zo duur als vliegen, slechts 23 Europese routes zijn bijna altijd goedkoper met de trein dan met het vliegtuig.

Een treinticket vanuit Brussel naar tien Europese bestemmingen is gemiddeld 2,6 keer duurder dan vliegen.

In sommige gevallen swingt het prijsverschil echt de pan uit: een reis van Londen naar Barcelona is bijvoorbeeld tien keer duurder met de trein, en tot wel dertig keer als die op het laatste moment geboekt wordt. 

Brussel-Madrid

België is bij de landen met de grootste verschillen. Het rapport analyseert tien routes van en naar Brussel, onder meer naar Londen, Madrid, Boedapest en Berlijn. 

Daaruit blijkt dat een treinticket vanuit Brussel naar tien Europese bestemmingen gemiddeld 2,6 keer duurder is dan vliegen. België heeft daarmee het derde grootste prijsverschil in de hele EU, na Groot-Brittannië en Spanje. Een treinreis naar Madrid spant de kroon: die is tot vijftien keer duurder met de trein. 

Maar ook qua uitstoot is het verschil soms bijzonder groot. Een vlucht Brussel-Hamburg stoot bijvoorbeeld gemiddeld 183 kilogram CO2-equivalent uit per passagier. Vermits de ICE-treinen van de Duitse spoorwegen op groene energie draaien, is de uitstoot van een treinreis nauwelijks enkele procenten daarvan. 

Om een idee te geven: jaarlijks vliegen een half miljoen mensen tussen Brussel en Wenen. Mochten die voortaan de trein nemen, dan zou dat 54.000 ton broeikasgassen uitsparen. Dat is evenveel als 36.000 auto’s van de weg halen, of zowat alle auto’s van een stad als Oostende.

Belastingen

De EU en de lidstaten moeten daar dringend iets aan doen, zegt Greenpeace, en dat kan: luchtvaartmaatschappijen genieten nog altijd van heel wat belastingvoordelen en subsidies, zoals een vrijstelling van belasting op kerosine.

‘Luchtvaartmaatschappijen profiteren van buitensporige fiscale voordelen.’

Een recent rapport van denktank Transport & Environment schat dat die belastingvoordelen de Europese belastingbetaler in totaal 34 miljard euro per jaar kosten. Spoorwegen hebben geen gelijkwaardige vrijstellingen voor de energie die ze verbruiken.

‘Luchtvaartmaatschappijen profiteren van buitensporige fiscale voordelen’, zegt Lorelei Limousin van Greenpeace. ‘Maar vliegtuigen vervuilen veel meer dan treinen, dus waarom worden mensen aangemoedigd om te vliegen? Vliegtickets van 10 euro zijn alleen mogelijk omdat anderen, zoals werknemers en belastingbetalers, de werkelijke kosten betalen.’

In het belang van de planeet en consument moeten politici actie ondernemen om deze situatie om te buigen en de trein een meer betaalbare optie te maken, zegt Limousin. ‘Anders zullen we alleen maar meer en meer hittegolven zien zoals die momenteel totale verwoesting aanrichten in Spanje, Italië, Griekenland en elders.’

Klimaattickets

Het rapport pleit voor ‘klimaattickets’ om het spoor betaalbaarder te maken. Dat zijn langetermijntickets die geldig zijn op alle vormen van openbaar vervoer in een land of een bepaalde regio. Ze zouden treinreizen niet alleen goedkoper maken, maar ook makkelijker. 

Voor de financiering van die tickets hoef je niet ver te zoeken, zegt Greenpeace: belasting op overwinsten van luchtvaartmaatschappijen, afbouw van de subsidies voor luchtvaartmaatschappijen en een eerlijker belastingsysteem op basis van CO2-uitstoot zouden genoeg opleveren. 

Dat komt het klimaat ten goede, want in de voorbije decennia was de luchtvaart de snelst groeiende bron van CO2-uitstoot in de EU, met een toename van 29 procent tussen 2009 en 2019.