'VS wilden vrijlating Guantánamo-gevangenen uitstellen'

Een mail van februari 2006 aan het Transportcommando van Defensie besprak de zware kritiek die de VS te verduren kregen voor  Guantánamo, Abu Ghraib en andere omstreden gevangenissen. De e-mail stelt voor de geplande vrijlating van gevangenen in  Guantánamo “45 dagen of zo uit te stellen tot alles gekalmeerd is. Anders is de kans groot dat de gedetineerden als helden worden verwelkomd. Het zou ook beter zijn deze gevangenen in kleinere en discretere toestellen af te leveren.”
Volgens Amnesty International USA, het Centrum voor Grondwettelijke Rechten (CCR) en het Centrum voor Mensenrechten en Globale Justitie (CHRGJ) van de Universiteit van New York is dit een zware mensenrechtenschending. “Het is ongelooflijk dat de regering de vrijlating van mensen in Guantánamo zou hebben uitgesteld om negatieve publiciteit te vermijden”, zegt CCR-advocaat Gitanjali Gutierrez, die verscheidene Guantánamo-gevangenen verdedigt en sinds 2004 de basis 30 maal bezocht. “Voorstellen om hen nog anderhalve maand vast te houden nadat ze hadden mogen vrijkomen valt niet te vergeven. De regering-Obama moet de herhaling van zo’n onrecht vermijden en alle onschuldige personen met gepaste haast vrijlaten.”

Spookgevangenen

Volgens de drie mensenrechtenorganisaties bevestigen de vrijgegeven documenten ook het bestaan van geheime gevangenissen in Afghanistan en Irak en de nauwe samenwerking tussen Defensie en CIA bij het creëren van spookgevangenen. Daarbij hield men de identiteit van gevangenen voor het Rode Kruis (ICRC) verborgen zodat die de gevangenen niet kon bezoeken.
Een document uit 2005 over het ‘Serienummerbeleid bij gevangenneming’ (ISN) “toont dat het ministerie van Defensie de eerste twee weken gedetineerden niet bij het ICRC registreerde en dat men toestemming vroeg om sommige personen tot 30 dagen zonder ISN-registratie vast te houden om ‘het verzamelen van inlichtingen te maximaliseren’”. Defensie was er zich van bewust dat dit tegen de Conventie van Genève indruiste, zeggen de organisaties.
Bijna duizend pagina’s kregen Amnesty International, CCR en CHRGJ boven water. Ze deden dat via een rechtszaak die ze in 2004 begonnen waren. Met behulp van de Wet op de Vrijheid van Informatie (Freedom of Information Act) wilden ze regeringsdocumenten over geheime arrestaties, buitengewone overbrengingen en foltering in de openbaarheid brengen.

Juridische gymnastiek

Volgens de organisaties werkten CIA en Defensie nauw samen en tonen de documenten “het gemak aan waarmee de CIA de Defensie-faciliteiten kon gebruiken als ‘sorteerfaciliteiten’ zonder zich zorgen te hoeven maken over Rode Kruis-toezicht of de bekendmaking van het spookgevangenenprogramma.”
“Deze nieuwe documenten bevestigen onze vermoedens dat de tentakels van het CIA-programma met misbruiken tot buiten de CIA zelf reikten”, zegt CHRJ-directeur Margaret Satterthwaite. “Het wordt almaar duidelijker dat topambtenaren van Defensie aan juridische gymnastiek deden om manieren van samenwerking met de CIA-activiteiten te vinden.”
Volgens Tom Parker van Amnesty International waren de meeste interessante teksten bewerkt. “Het grote aantal pagina’s geeft de indruk van transparantie maar het is duidelijk dat dit slechts de top van ijsberg is en dat de regeringsagentschappen niet hebben gehandeld naar de geest van president Obama’s nota over verzoeken in het kader van de Freedom of Information Act.”