VN willen af van de militaire ontwikkelingshulp in Afghanistan

Mark S. Ward is Special Advisor on Development to the Special Representative of the Secretary General for the United Nations Assistance Mission in Afghanistan (UNAMA). In die functie moet hij ervoor zorgen dat de tientallen grote donoren en de Afghaanse regering hun inspanningen beter coördineren en daardoor ook betere resultaten halen.
MO.be vroeg Mark Ward vandaag of een beter gecoördineerd ontwikkelingsbeleid realistisch is met een Afghaanse regering die vaak legitimiteit mist -en na de jongste verkiezingen nog verliest- en slechts een heel zwakke aanwezigheid heeft buiten de hoofdstad. Ward bevestigde dat de opbouw van lokale bestuurscapaciteit bovenaan de agenda staat als de VN binnenkort met een nieuw verkozen president zullen samenzitten. Maar het thema moet ook veel hoger op de agenda van de Navo-geleide internationale troepenmacht ISAF.
De ISAF heeft in de meeste provincies Provincial Reconstruction Teams, van waaruit heropbouw- en ontwikkelingsactiviteiten ontplooid worden. Op de website van het ministerie van Defensie worden de PRT’s omschreven als ‘de draaischijf van de contacten met de lokale bevolking en autoriteiten. Zij zorgen voor een veilige omgeving, vatten wederopbouwprojecten aan en bieden steun op verschillende vlakken (gezondheid, onderwijs, aan ngo’s …)’. België werkt mee aan het -door Duitsland geleide- PRT van Kunduz.

‘PRT’s zijn schadelijk’

Mark Ward was echter vernietigend voor de PRT’s, die hij vergeleek met de militaire forten uit oude westerns. Zoals de film-cowboys zich in hun fort verschansen tegen de aanvallen van de film-indianen, zo schuilen de Navo-militairen binnen de PRT’s voor de vijandigheid van de Afghaanse opstandelingen, zegt hij. ‘Maar, erger nog, de PRT’s zijn schadelijk voor de ontwikkeling van Afghanistan. Dat geldt zeker voor het Noorden [waar onder andere Kunduz ligt, nvdr] en het Westen, want daar is een behoorlijke aanwezigheid van de Afghaanse regering op het terrein. Door in die gebieden ook buitenlandse militairen uit de PRT’s op terreinen als onderwijs en gezondheid actief te laten zijn, ontstaat er verwarring bij de bevolking en ondergraaf je de mogelijkheden van de Afghaanse overheid om zelf geloofwaardigheid op te bouwen.’

Stop de PRT’s

Ward kondigde aan dat hij volgende week op een lezing in Duitsland aan de Navo zal vragen om de PRT’s af te bouwen. ‘Het zal niet mogelijk zijn om die instellingen van de ene op de andere dag te sluiten, maar ze moeten zo snel mogelijk overgedragen worden aan burgers en dan zo snel mogelijk aan Afghaanse overheidsinstanties.’ Hij pleit ervoor om de projecten wel vanuit het buitenland te blijven financieren, maar de planning en de uitvoering ervan helemaal in Afghaanse handen te geven. ‘Uiteraard brengt de financiering van de Afghaanse overheid risico’s op misbruik mee, maar het is de enige weg om die overheid te laten groeien en het is de enige manier om op een dag onze aanwezigheid in Afghanistran te kunnen afronden.’

Mentaliteitswijziging

Volgens Mark Ward slagen de VN er stilaan in om een mentaliteitswijziging tot stand te brengen bij de donoren, al gaat dat traag. Ward kent de logica van de buitenlandse actoren heel goed, aangezien hij zelf voor USAID werkte, de grootste donor in Afghanistan. Als voorbeeld van die nieuwe houding gaf hij een recent goedgekeurd voorstel, het Civilian Technical Assistance Plan. Dat paln, dat de groeiende inzet van burgerlijke experts voor de heropbouw en ontwikkeling van Afghanistan moet omkaderen, stelt voor om veel minder westerse experts in te huren, en veel meer een beroep te doen op experts uit de regio. Het voordeel is dat die goedkoper zijn, minder draconische veiligheidsomkaering vergen, de taal spreken en/of de cultuur kennen… Bij de bespreking van dat plan in juli zegden de Verenigde Staten 30 miljoen dollar voor de komende vijf jaar toe en beloofden ook Canada, Japan en Groot-Brittannië steun voor dit plan van aanpak.