Verplicht optimisme in Den Haag

De International Conference on Afghanistan -a Comprehensive Strategy in a Regional Context vindt plaats enkele dagen nadat Barack Obama zijn nieuwe strategie voor Afghanistan en Pakistan voorstelde, en aan de vooravond van de NAVO-top in Straatsburg en Kehl op 3-4 april. De nieuwe VS-strategie staat dan ook centraal in veel van de toespraken -waarbij de ene na de andere spreker woorden van lof en steun uitspreekt voor de aanpak van de VS-president. ‘Geduld is een bitter fruit, maar de vrucht ervan is zoet’, ze Hilary Clinton, volgens haar een oud Afghaanse spreekwoord.

Corruptie is een kanker

De nieuwe Amerikaanse strategie benadrukt het belang van een verhoogde militaire aanwezigheid gekoppeld aan meer inspanningen voor ontwikkeling en heropbouw, terwijl ook een sterkere klemtoon gelegd wordt op de dreiging van het extremisme in en vanuit Pakistan. Dat laatste klonk zwaar door in de openingsspeech van de Afghaanse president Hamid Karzai, die maar al te blij is dat de Amerikanen eindelijk zeggen wat hij zelf al jaren roept, namelijk dat het onmogelijk is om de taliban te bestrijden in Afghanistan zolang die aan de andere kant van de grens vrij kunnen organiseren en schuilen.
Karzai beloofde ook zijn volledige medewerking aan de strijd tegen de corruptie. Hij is er de voorbije jaren nooit in geslaagd dat fenomeen -dat door Hillary Clinton omschreven werd als “een kanker in de samenleving en het beste recruteringsmiddel voor de terroristen”- onder controle te krijgen. Heel wat commentatoren stellen dat hij het ook nooit echt geprobeerd heeft, omdat hij de steun van de krijgsheren en andere sjoemalaars te veel nodig had om zelf politiek te overleven.
Karzai benadrukte ook dat de papaverkweek vorig jaar met twintig procent teruggedrongen werd -de eerste daling van het aantal hectaren onder cultivatie sinds 2002- en dat al de helft van de Afghaanse provincies papavervrij zijn. Hij vermelde daarbij niet dat de eigenlijke opiumproductie vorig jaar slechts met 6 procent daalde, noch dat in een aantal procinvies de papaverkweek vervangen wordt door hasj-productie.

De buurlanden zijn cruciaal

Het belang van de regionale aanpak staat centraal op de Conferentie. Kai Ede, speciaal gezant van de Sectretaris-Generaal van de VN in Afghanistan, wees er op dat een meer actieve rol van de buurlanden van Afghanistan in de ontwikkelingsinspanningen voor een veel effectievere én goedkopere aanpak kan zorgen, aangezien de experts uit de buurlanden de taal en de cultuur kennen, maar ook de bodem en het klimaat -en bovendien aan andere salarissen werken dan hun internationale collega’s.
Een bijzondere inbreng in verband met de verhouding tussen lokale en regionale inspanningen, en de inbreng van de internationale gemeenschap kwam van de Iraanse onderminister voor Buitenlandse Zaken, de heer Akhundzadeh. Onder het kopje Afghanization zei hij onder andere: ‘Het volk van Afghanistan kent zijn land beter dan wie ook. De aanwezigheid van buitenlandse troepen heeft de toestand in het land er niet op verbeterd en het lijkt er niet op dat de uitbreiding van die aanwezigheid dat zal doen. De militaire uitgaven [van de internationale gemeenschap, gg] moeten geheroriënteerd worden naar de training van de Afghaanse politie en het Afghaanse leger, and het hele proces van overheidsopbouw moet geleid worden door het principe van Afghanisering.’
De uitnodiging aan Iran om samen met onder andere de VS deel te nemen aan deze conferentie -en het feit dat de regering in Teheran een afgevaardigde stuurde- behoort tot de schaarse nieuwe elementen die Den Haag opleveren. Iran leverde in 2001 een cruciale bijdrage tot het lukken van de eerste internationale Afghanistan conferentie in Berlijn, maar werd sindsdien door de VS onder Bush uitgesloten van verdere deelname aan het internationaal overleg over het instabiele buurland.
Het andere en nog belangrijkere buurland Pakistan wordt vertegenwoordigd door minister van Buitenlandse Zaken Mahmdoom Qureshi. Die liet zonder verpinken weten dat ‘het vuur van het extremisme nog steeds niet gedoofd is’ in de regio. Uiteraard verwees Qureshi nergens naar de verantwoordelijkheid van de Pakistanse overheid in dat verband -zoals Barack Obama onlangs wel deed. Onder de aanbevelingen die de buitenlandminister van Pakistan deed, valt op dat hij oproept om de principes van ‘souvereiniteit, territoriale integriteit en niet-inmenging’ onverkort te handhaven. Daarmee verwijst hij ongetwijfeld meer naar de bedreigingen voor Pakistan dan voor Afghanistan.

De Verenigde Naties willen meer doen

VN Secretaris-Generaal Ban Ki-moon kreeg heel wat steun voor de coördinerende rol van de VN. Zelf deed hij een opvallende uitval naar de media, die hij beschuldigde van bijziendheid, waarbij ze de problemen van Afghanistan overbenadrukken terwijl ze de verwezenlijkingen op het terrein negeren. ‘Media-rapporten schilderen de situatie in Afghanistan erger af dan de werekelijkheid is. Dit heeft geleid tot pessimistische standpunten door beleidsmakers.’ Dezelfde boodschap werd benadrukt door zijn speciaal gezant Kai Eide, die ook opriep om de doom and gloom achter ons te laten.
Recente media-rapporten berichten over ernstige problemen binnen de VN-operatie in Afghanistan. Gary K. Helseth, een Amerikaans die het U.N. Office for Project Services (UNOPS) in Afghanistan leidde van 2002 to 2006, wordt er namelijk van beschuldigd honderdduizenden dollars hulpgelden misbruikt te hebben, onder andere voor eersteklassevluchten naar Las Vegas, dure dinners in Kopenhagen, Dubai, Florence en New York. Volgens de Washington Post gaf Helseth’s kantoor in 2005 meer dan 1 miljoen dollar per dag uit, onder andere aan Ethiopische meubels (7500 dollar), zijden Afghaanse tapijten (10.000 dollar) en Birmaanse bloemstukken (2200 dollar). Hij liet Usaid ook betalen voor de renovatie van de keuken in zijn residentie (20.000 dollar) met geld dat bedoeld was om slaapzalen voor vrouwen aan de universiteit van Kaboel te bouwen. Usaid betaalde verder nog 60.000 dollar voor sportuitrusting en 30.000 dollar voor een Lexus voor Helseth, die de laatste uitgave verdedigt door te zeggen dat ‘het soort wagen waarmee iemand rijdt veel zegt over wie hij is en wat hij gedaan krijgt’.

België

Minister van Buitenlandse Zaken De Gucht kwam in de voormiddag niet aan het woord. Hij heeft deze namiddag nog een korte ontmoeting met VN secretaris-generaal Ban Ki-moon, op vraag van die laatste. Wellicht hebben de twee leiders het dan over Congo.