Vernieuwing in de schaduw - analyse

Het grote moment van het vijfde Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre was de lancering van de ‘Global Call’, een internationale campagne van meer dan honderd ngo’s tegen de armoede in de wereld. Mede dankzij de steun van de Braziliaanse president Luis Inácio Lula da Silva kreeg het initiatief internationaal de nodige aandacht. Lula bracht de belangrijkste ordewoorden van de campagne - eerlijkere handelsregels, schuldkwijtschelding en meer en betere ontwikkelingshulp - ook persoonlijk over naar het WEF in Davos.

Het Wereld Sociaal Forum bleek de geknipte plaats om alle global call-acties die dit jaar gepland zijn, door te praten en op elkaar af te stemmen. Verder lijn brengen in het forum, dat vandaag (maandag) afsluit, is moeilijk door de dimensie en de diversiteit van de bijeenkomst. Volgens de organisatoren namen dit jaar 155.000 mensen uit 135 landen deel. Met meer dan 2.500 seminars en workshops waarin geen hiërarchie was aangebracht, bleef het WSF een onvoorstelbare krabbenmand.

Voorstellen

Het WSF wilde dit jaar minder uitgesponnen analyses horen en meer concrete voorstellen. Dat is maar ten dele gelukt: veel sprekers konden weer niet aan de verleiding weerstaan voor eigen kerk te preken en beperkten zich bij gebrek aan alternatieven tot de vertrouwde algemene aanklachten. Toch brachten de organisatoren op het einde 215 concrete voorstellen samen voor nieuwe samenwerkingsverbanden, campagnes of andere acties.

Die zijn zeker niet allemaal spectaculair. Organisaties als Attac en het Tax Justice Network - groepen die opkomen voor een gezondere internationale financiële architectuur - hebben bijvoorbeeld in Porto Alegre afgesproken meer informatie uit te wisselen via emailgroepen en een nieuwe website. Ze hebben ook de prioritaire thema’s afgebakend waarrond ze dit jaar willen werken. Andere interessante afspraken draaien rond de wereldwijde actiedag tegen de bezetting van Irak op 19 maart en de samenwerking tussen vakbonden en niet-gouvernementele organisaties om de globalisering een sociaal gezicht te geven. Van veel conclusies zal pas later blijken wat ze waard zijn. Nu moeten de deelnemende organisaties aan hun huiswerk beginnen.

Een poging om tot een politieke slotverklaring te komen, lijkt mislukt. Een groep van 19 bekende intellectuelen, waaronder de auteur Eduardo Galeano, Nobelprijswinnaars Adolfo Pérez Esquivel en José Saramago en de Belgen François Houtart en Riccardo Petrella, stelden zaterdagavond een manifest met 12 punten voor, volgens hen de eisen waarover binnen het WSF consensus bestaat. De eisen gaan van schuldkwijtschelding en heffingen op internationale financiële transacties, investeringen en wapenverkoop tot een verbod op de patentering van levende wezens, de terugtrekking van alle buitenlandse troepen die geen VN-mandaat hebben, acties tegen de mediaconcentratie en een hervorming van de internationale instellingen. Perfect aanvaardbare stellingen voor de meerderheid van de WSF-gangers, maar toch is de weerstand groot.

De tegenstanders vinden dat het initiatief ingaat tegen de principes en de diversiteit van het forum. Vele deenemers vallen erover dat niet iedereen is uitgenodigd om na te denken over de tekst, en dat de initiatiefnemers nagenoeg allemaal van Europese afkomst zijn.

Nieuwe bevrijder

Naast de Braziliaanse president Lula, die dit jaar door nogal wat WSF-gangers gecontesteerd werd omdat hij de idealen van het forum onvoldoende hard maakt in zijn beleid, heeft het WSF dit jaar een tweede idool gekregen. De organisatoren van het WSF begroetten zondagavond ook de Venezolaanse president Hugo Chávez officieel als spreker. Ignacio Ramonet, de directeur van Le Monde diplomatique en één van de ideologen van het forum, omschreef hem als een nieuw type leider en de nieuwe bevrijder.

Chávez spreekt de taal van een groot deel van de deelnemers aan het WSF. Het neoliberalisme kan alleen verslagen worden door een revolutie, zei de Venezolaanse president zondagavond tegen de zowat 12.000 mensen die voor hem waren samengestroomd in het sportstadium Gigantinho. Hij liet er geen onduidelijkheid over bestaan dat de strijd vooral tegen de VS moet worden gericht. Venezuela wordt in 2006 het gastland van het Latijns-Amerikaanse luik van het WSF - Chávez krijgt dus alle kansen om verder zijn stempel te drukken op de bijeenkomst.

Vernieuwing

Ook in Azië en Afrika - waarschijnlijk in Marokko - wordt volgend jaar een WSF-luik georganiseerd. In 2007 verhuist het Wereld Sociaal Forum dan helemaal naar Afrika. Dat is een enorme kans voor vernieuwing en verbreding, maar tegelijk een groot risico. Als het WSF veel minder bezoekers trekt dan de voorbije jaren, kan het initiatief makkelijk leegbloeden. De vraag is ook wie de plaats zal innemen van iconen als Lula en Chávez. Tot hiertoe vormden dergelijke medestanders voor het WSF het belangrijkste kanaal om zijn boodschap tot in de echte machtscentra van de wereld te krijgen.

Bijna ongemerkt begon het WSF intussen tijdens deze editie uit zijn isolement van het grote gelijk te kruipen. Aan één werkgroep namen ook vertegenwoordigers van het IMF en de Wereldbank deel. Maar een voorstel van Lula om vertegenwoordigers van het WSF in juli in Parijs samen te brengen met mensen van het WEF, werd niet erg positief onthaald door leden van de Internationale Raad van het WSF. (PD/MM)