Oplossing voor landconflict Mapuche-indianen nog niet in zicht

Boze Mapuches bezetten de afgelopen jaren geregeld grond van bosbouwbedrijven of staken gewassen en gebouwen in brand. Dat gebeurde vooral in regio Bío-bio en Araucanía, waar de meeste Mapuches wonen. Mapucheleiders die het initiatief namen voor de bezettingen, worden nu gerechtelijk vervolgd. Volgens advocaat José Aylwin, directeur van het Observatorium voor Indianenrechten, is de wetgeving in Chili discriminerend en worden Mapuche-indianen oneerlijk behandeld tijdens rechtszaken.

De landconflicten in Chili hebben een lange voorgeschiedenis. Aan het einde van de negentiende eeuw bezaten de Mapuche-indianen nog 11 miljoen hectare grond. Na inlijving door Chili bleef daar nog maar zo’n 5 procent van over. De rest ging naar grootgrondbezitters. Tijdens landhervormingen onder de regering-Allende (1970 - 1973) kregen Mapuches delen van hun grond terug. Na de staatsgreep van generaal Pinochet in 1973 werden die hervormingen echter weer deels ongedaan gemaakt. Tijdens de dictatuur verkocht de overheid veel grond aan bosbouwbedrijven.

Op 8 april van dit jaar vernietigde het Hooggerechtshof een uitspraak van een rechtbank in Temuco, die zestien Mapucheleiders die lid waren van de Arauco-Malleco Associatie, een van de meest geradicaliseerde Mapuchebewegingen, had vrijgesproken. De hoogste rechtbank besloot tot heropening van de zaak, op beschuldiging van samenzwering met het oog op het plegen van een terroristische daad. Op grond van de anti-terrorismewetgeving werden al eerder Mapucheleiders veroordeeld tot gevangenisstraffen. Mapuches worden bestempeld als criminelen. Er wordt op geen enkele wijze rekening gehouden met hun geschiedenis, zegt Loreto Rebolledo van de openbare Universiteit van Chili.

In april 2004 verscheen over de kwestie een rapport van VN-rapporteur Rodolfo Stavenhagen. Hij concludeerde dat het Chileense rechtssysteem zijn beperkingen heeft als het gaat om de verdediging van de rechten van de inheemse bevolkingsgroepen. Volgens Stavenhagen is het niet terecht om Mapuches te criminaliseren omdat ze aanspraak maken op het land van hun voorouders. Hij adviseerde de centrumlinkse regering van president Ricardo Lagos om een algemeen pardon af te kondigen voor alle gedaagden.

Een regeringswoordvoerder verklaarde vorige maand echter tegenover de VN-Commissie voor de Mensenrechten dat de regering Mapuches niet criminaliseert. Er zou worden gewerkt aan een oplossing van het conflict en de anti-terrorismewet zou alleen in extreme gevallen worden toegepast.

De regering benadrukt dat tussen 2000 en 2004 al 230.000 hectare land is teruggegeven aan Mapuches. Ook werden 33.000 studiebeurzen verstrekt aan Mapuches, Aymara’s en studenten uit andere inheemse bevolkingsgroepen. Tijdens de verkiezingen in 2004 werden in achttien van de 345 gemeenten indiaanse burgemeesters gekozen.

De president heeft echter geen toestemming van het Congres gekregen voor een grondwettelijke erkenning van de rechten van de Mapuches of voor ratificatie van Conventie 169 van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO). Volgens Aylwin, zoon van oud-president Patricio Aylwin (1990 - 1994), is dat het belangrijkste instrument om bescherming van de rechten van inheemse bevolkinggroepen af te dwingen. (JS/PD)