Onvruchtbare bananenkwekers starten nieuwe pesticidenrechtszaak

De aanklacht tegen de vijf bedrijven draait om het gebruik van dibromochloropropaan (DBCP), een pesticide dat onder de merknamen Nemagon of Fumazone bekendstaat. Volgens de aanklacht kan die stof onvruchtbaarheid, verschrompeling van de teelballen, miskramen, geboorteafwijkingen, leverschade en kanker veroorzaken als ze wordt ingeademd of door de huid dringt. In naam van de Costaricaanse plantagearbeiders vragen Walter Lack en Tom Girardi, twee advocaten uit Los Angeles, schadevergoeding voor moedwillige en roekeloze daden en kwaadwillig en misdadig gedrag.

Het Milieubeschermingsagentschap van de Verenigde Staten ontdekte in de jaren 70 dat DBCP kanker en onvruchtbaarheid kan veroorzaken en beperkte het gebruik ervan al in 1977. In 1979 werd het gebruik van het pesticide helemaal verboden in de VS. Toch werd het sproeimiddel tot begin of midden jaren tachtig algemeen toegepast in Latijns-Amerika, de Cariben, West-Afrika en de Filipijnen.

De laatste jaren hebben bananenbedrijven als Dole en Chiquita volgens de Noord-Amerikaanse ngo Labour Education in the Americas Project de werkomstandigheden van hun arbeiders beduidend verbeterd. Maar de ngo waarschuwt dat er andere bedrijven zijn waarbij dat niet het geval is en dat er nu nieuwe pesticiden zijn waarover ze zich ongerust maken. Nog altijd zeggen arbeiders ons dat ze onder de bananenplanten moeten duiken als de vliegtuigen overvliegen om de gewassen te besproeien, zegt Steve Coates van de ngo.

De advocaat die de vijf bedrijven bij deze nieuwe rechtszaak verdedigt, wou geen commentaar op de zaak kwijt en liet zijn cliënten niet toe om met IPS te spreken. Een woordvoerder van Dow zei dat de firma niet op de specifieke aanklachten kon reageren, maar dat Dow geen DBCP meer verkocht nadat het product in 1979 in de VS werd verboden. Op specifieke vragen van IPS werd niet geantwoord.

In eerdere rechtszaken heeft geen enkele Noord-Amerikaanse rechtbank ooit één van de vijf bedrijven veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding. In 2001 beval een Nicaraguaanse rechtbank Shell, Dole en Dow wel 489 miljoen dollar te betalen aan 500 mannelijke werknemers op bananenplantages die door DBCP steriel zouden zijn geworden. Maar de bedrijven weigerden te betalen en klaagden op hun beurt de eisers aan wegens oplichting. Ze eisen een schadevergoeding ter waarde van 17 miljard dollar. Eerder dit jaar probeerden de Nicaraguanen een Noord-Amerikaanse rechtbank zover te krijgen dat ze de uitspraak van de Nicaraguaanse rechtbank zou bekrachtigen, maar de Amerikaanse rechtbank weigerde de zaak. Dat is geen uitzondering: meestal verklaren Noord-Amerikaanse rechters zich niet bevoegd voor dit soort zaken.

Toch geven de arbeiders het niet op. In maart van dit jaar veroordeelde een Nicaraguaanse rechtbank Shell Chemical, Dole Food en Standard Fruit tot een schadevergoeding van 82,9 miljoen dollar aan een groep van 81 vrouwen die door contact met het pesticide chronisch ziek zouden zijn geworden. En nog een andere groep van Nicaraguaanse arbeiders diende eerder dit jaar een aanklacht in bij een rechtbank in Los Angeles.

Volgens de Nicaraguaanse procureur-generaal Víctor Talavera zal de Nicaraguaanse regering de lopende rechtszaken in de Amerikaanse rechtbanken opvolgen. Maar Talavera gelooft dat een akkoord buiten de rechtbank de enige kans is voor de betrokken arbeiders om ooit een schadevergoeding te zien te krijgen. (ADR/PD)