Oegandese man pikt gsm-vrijheid van eigen vrouw niet

Oeganda heeft de snelst groeiende ICT-markt in Oost-Afrika. Vooral het gebruik van mobiele telefoons neemt snel toe. In 2009 had 32,8 procent van de Oegandezen (10,7 miljoen mensen) een gsm. Volgens een recent rapport van Pyramid Research zullen dat er in 2015 bijna dubbel zoveel zijn. Ook zal de internettoegang naar verwachting snel stijgen. Momenteel heeft nog maar een op tien Oegandezen internet.

Met de snelle acceptatie van mobiele telefoons deden echter ook nieuwe privacyproblemen hun intrede: sms-stalking en het controleren van partners. Verhalen hierover worden ondersteund door een nieuwe studie waaruit blijkt dat bij een meerderheid van de Oegandezen die ICT gebruikt, dit heeft geleid tot ruzies in het gezin.

Uit de studie blijkt dat 46 procent van de gebruikers problemen met de partner rapporteert als het gaat om het gebruik van mobiele telefoons. Zestien procent zegt conflicten te hebben gehad over het gebruik van computers.

Controledrang

De conflicten hebben vooral te maken met controledrang. Volgens het onderzoek, dat tussen 2007 en 2010 werd uitgevoerd in de districten Iganga en Mayuge, zijn de meeste slachtoffers van geweld vrouwen.

“Vrouwen rapporteren lichamelijk geweld, de meeste mannen psychologisch geweld”, zegt Aramanzan Madanda, onderzoeker van de Makerere-universiteit. Veel mannen hebben volgens haar moeite met de communicatievrijheid die ICT voor vrouwen met zich meebrengt.

“In Busoga, een van de plaatsen waar we onderzoek deden, is het gebruikelijk dat een vrouw toestemming aan haar man vraagt als ze ergens heen wil, of dat nu naar de markt of naar een familielid is”, legt Madanda uit. “Nu kan een vrouw direct contact opnemen met familieleden en anderen, zonder toestemming van de man. Sommige mannen worden gewelddadig als ze de macht om hun vrouw te controleren kwijtraken.”

Vrouwen moeten vaak aan hun man vertellen wie ze bellen en wie er gebeld heeft. “Omdat ze weinig kennis hebben, weten vrouwen vaak alleen hoe ze moeten bellen. Ze realiseren zich niet dat hun partners kunnen zien wie ze gebeld hebben en dat ze verstuurde sms-berichten kunnen teruglezen”, staat in het rapport.

Celstraf

In sommige gezinnen is het gebruikelijk dat bij telefoongesprekken de luidspreker wordt aangezet, zodat iedereen kan horen waarover gepraat wordt. De schending van de privacy van vrouwen die ICT gebruiken wordt verergerd door de economische afhankelijkheid van de man.

De meeste bezitters van mobiele telefoons zijn mannen. Van alle oorspronkelijke kopers is 88 procent man. Van alle vrouwen met een telefoon, heeft slechts 44 procent die zelf gekocht. Dat betekent dat 56 procent van de vrouwen met een telefoon die gekregen heeft van iemand anders, meestal de echtgenoot of partner.

In april nam Oeganda de Wet tegen Huiselijk Geweld aan, waarin voor het eerst een verband werd gelegd tussen ICT-gebruik en huiselijk geweld. Volgens deze wet is het herhaaldelijk sturen van beledigende berichten aan iemand of het herhaaldelijk plegen van grievende telefoontjes, strafbaar. Een dader kan maximaal twee jaar cel krijgen.

De Oegandese cyberwetgeving besteedt echter weinig aandacht aan gender in het algemeen en helemaal niet aan geweld dat voorkomt uit genderkwesties. De wetgeving is vooral gericht op e-government, e-commerce en databescherming. “De meeste mensen in de ICT-industrie zijn bezig met expansie en winst. Ze denken niet na over de sociale consequenties van ICT-gebruik”, zegt Madanda.