Landhervorming voor beginners

In de streek van Aragua kregen groepen boeren grond en stallen om varkens en kippen te houden. Maar we kregen geen kweekdieren, klagen sommige van die boeren, en de beloofde leningen bleven uit. Daarom gingen we in zee met een privé-onderneming die ons dieren leverde. Nu werken we voor hen.

Het verhaal van kredieten die op zich laten wachten komt vaker terug. Op andere plaatsen is er dan weer gebrek aan zaaizaad of is het onderhoud van machines die ter beschikking worden gesteld niet geregeld. In het centrum van het land hebben coöperaties alleen leningen gekregen. Ze hebben daarmee alvast bestelwagens gekocht, al hebben ze nog niets gezaaid op hun nieuwe grond.

De Venezolaanse overheid heeft vorig jaar 2,4 miljard euro geïnvesteerd in de landbouwsector, verklaart het ministerie van Landbouw in het jaarverslag. De sector groeide met 2,6 procent. Maar experts prikken door die cijfers heen. Er is grond toegekend en er is geld verdeeld, maar op een geïmproviseerde manier, zonder rekening te houden met technische vereisten of met de noden van de markt, oordeelt de agronoom Jesús Salazar, een docent aan de Centrale Universiteit van Venezuela.

Venezuela heeft de landhervorming in gang gezet zonder dat de basisinformatie die daarvoor nodig was aanwezig was: een kadaster, bodemstudies, socio-economische projecten en ontwikkelingsplannen die samenwerking tussen de openbare sector, privé-ondernemers en de wetenschappelijke wereld mogelijk maken, zegt Franklin Chacín, de decaan van de faculteit Landbouwwetenschappen aan dezelfde instelling.

De Venezolaanse landhervorming is bezig sinds 2003, maar pas sinds vorig jaar onteigent de overheid ook grootgrondbezitters om arme boeren sneller aan meer akkers te helpen. In zijn bekende stijl deelde Chávez toen ook hoogstpersoonlijk een landgoed van bijna 8500 hectare op. De eigenaar mocht 1500 hectare behouden, van 2700 hectare werd een beschermd gebied gemaakt en de rest werd overgedragen aan een nieuwe boerencoöperatie.

Maar daadkracht alleen volstaat niet, zeggen de critici van Chávez. Volgens hen rammelt de landhervorming aan alle kanten. De Venezolaanse overheid kent bijvoorbeeld geen eigendomstitels toe op de grond die ze herverdeelt. De boeren krijgen het recht de nieuwe gronden levenslang te bewerken, maar kunnen die niet doorgeven aan hun nakomelinen.

De regering begrijpt blijkbaar ook niet goed dat arme boeren meer nodig hebben dan grond. Dat bewijst onder meer de traagheid waarmee kredieten verstrekt worden aan de nieuwe coöperaties. En naast geld hebben boeren ook een goede opleiding nodig en wegen om hun oogst te vervoeren, legt Daniel Anido uit, een econoom van het Landbouwonderzoekscentrum in de stad Merida.

Volgens de overhaaste aanpak van vandaag dreigt de landhervorming een maat voor niets te worden, waarschuwt Franklin Chacín van de Centrale Universiteit van Venezuela. Ik zie in elk geval nog geen echte productieve verandering op het platteland.

Venezuela is een groot land met amper 27 miljoen inwoners, maar toch moet het per jaar voor 3,3 miljard euro voedsel invoeren, rekent Chacín voor. Daniel Anido, de econoom van het Landbouwonderzoekscentrum in Merida schat dat minstens 40 procent van wat er in de Venezolaanse gezinnen op tafel komt, in het buitenland geproduceerd wordt.

Kippenhouders en veetelers hebben veel kritiek op de grote hoeveelheden vlees, zuivel en bakolie die Venezuela goedkoop invoert uit de buurlanden om ze te verdelen via het netwerk van staatswinkels die gesubsidieerde producten aanbieden. Drie op vijf Venezolaanse gezinnen bezoekt die winkels. We financieren de landbouwsector van Argentinië en Brazilië, klaagt Genaro Méndez van de Federatie van Veetelers. (PD/JS)