Klimaat bedreigt mensenrechten

“De klimaatverandering werd eerst gezien als een wetenschappelijk probleem en vervolgens als een economisch probleem. Nu wordt het echter een probleem van internationale rechtvaardigheid”, stelt Kate Raworth, auteur van het Oxfam-rapport.
Om die stelling te ondersteunen verwijst ze naar de Internationale Verklaring van de Rechten van de Mens. Artikel 3 van die Verklaring handelt over “het recht op leven, vrijheid en veiligheid” van een persoon.  Dat rijmt niet met de grote aantallen doden, zieken en gewonden door het toenemen van de frequentie en intensiteit van hittegolven, overstromingen, stormen, branden en droogtes.
Artikel 12 stelt dat “iedereen moet kunnen rekenen op de best mogelijke fysieke en mentale gezondheid”. Atworth illustreert hoe dit recht niet nageleefd kan worden: “meer dan 150 000 mensen sterven jaarlijks aan de gevolgen van diarree, malaria en ondervoeding veroorzaakt door de klimaatverandering”.

Verantwoordelijken
Het klimaatbeleid van de geïndustrialiseerde landen wordt in het rapport met de vinger gewezen. Atworth stelt dat de rijke landen economische argumenten laten primeren boven de mensenrechten door onder meer de hoge koolstofuitstoot niet te verlagen.
De internationale afspraken worden bovendien niet of nauwelijks nagekomen door de rijke landen. Zo werd beloofd de arme landen van financiële en technologische middelen te voorzien om hun koolstofuitstoot te verminderen. Volgens Atworth is daar nog niet veel van in huis gekomen.
Bovendien moeten de rijke landen uitkijken voor de ongewenste nevenwerkingen van goedbedoelde initiatieven. Met name de overschakeling naar biobrandstof ligt onder vuur. Het verbouwen van voedselgewassen heeft plaats moeten maken voor de productie van biobrandstoffen. Dat heeft de voedselprijzen de hoogte ingejaagd.

Oplossingen
Het Oxfamrapport onderzoekt de mogelijkheden van de ontwikkelingslanden om de rijke landen aansprakelijk te stellen voor de geleden schade. Het is echter bijzonder moeilijk om een bepaald land als schuldige aan te duiden. Een voorstel is een bemiddelend orgaan onder de bevoegdheid van de UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change) op te richten
Oxfam hoopt dat de internationale gemeenschap ervoor zal zorgen dat arme mensen over een minimum van voedsel, water, onderdak en een goede gezondheid kunnen beschikken. Ook stelt de organisatie dat er meer rekening gehouden moet worden met de meest kwetsbare groepen bij het formuleren van klimaatdoelstellingen. De rijke landen behoren bovendien verantwoording af te leggen voor hun klimaatvervuiling. Oxfam verwacht daarnaast nog dat deze landen acties voor het klimaat ondernemen evenredig met hun negatieve invloed daarop.
De UNHCR, de VN-Mensenrechtenraad heeft de Hoge Commissaris van de VN voor Mensenrechten in maart 2008 gevraagd een gedetailleerde studie uit te voeren naar de relatie tussen mensenrechten en klimaatverandering. De resultaten worden verwacht tegen maart 2009.