Kasjmir staat stopzetting nucleaire wedloop in de weg - analyse

Het vertrouwen in de vredesbesprekingen is intussen alweer zoek. India en Pakistan raakten opnieuw in conflict over de verdeling van het water van de rivier de Indus en zijn vertakkingen, een kwestie die in 1960 al geregeld is in het Indus Waterverdrag.

India wil bij Baglihar, in het Indiase deel van Kasjmir, een dam bouwen om elektriciteit op te wekken. Volgens Pakistan overtreedt India daarmee het Waterverdrag. Islamabad heeft de Wereldbank, die eind jaren vijftig bemiddelde bij het verdrag, gevraagd als scheidsrechter op te treden in het geschil. De bank liet op 28 januari in een verklaring weten die rol niet op zich te nemen. Het verdrag voorziet volgens de Wereldbank alleen in een procedure waarbij de bank een neutrale expert kan benoemen om te bemiddelen.

Volgens de Pakistaanse vredesbeweging bezit India inmiddels honderd kernkoppen en Pakistan ongeveer vijftig. R. Rajaraman, emeritus-professor aan de Jawaharalal Nehru Universiteit, vindt een nucleaire oorlog tussen India en Pakistan, ondanks de relatieve rust, niet denkbeeldig. De wapens zijn niet alleen bedoeld als afschrikking. Voor dat doel hebben beide landen al meer dan genoeg wapens, zegt hij.

De voortgang van de vredesbesprekingen is nu in handen van de Indiase premier Manmohan Singh en zijn Pakistaanse ambtgenoot Shaukat Aziz. Zij zullen de kwestie-Kasjmir opnieuw bespreken tijdens de top van de Zuid-Aziatische Associatie voor Regionale Samenwerking (SAARC), die op 6 en 7 februari wordt gehouden in de Bengalese hoofdstad Dhaka.

India en Pakistan riepen zichzelf in 1998 uit tot kernmacht. In 2001 liep de spanning over de door beide landen opgeëiste regio Kasjmir zo hoog op, dat India 700.000 manschappen naar de grens met Pakistan stuurde. Eerder had een Pakistaans zelfmoordcommando geprobeerd het Indiase parlement op te blazen met een autobom. De Indiase troepen dreigden kampen van islamitische militanten in het door Pakistan gecontroleerde deel Kasjmir aan te vallen en over en weer klonken dreigementen over de mogelijke inzet van nucleaire wapens.

Regeringen in de hele wereld adviseerden hun staatsburgers India en Pakistan te verlaten. Ook trokken ze een deel van hun ambassadepersoneel terug uit angst voor een kernoorlog. Snelle bemiddeling door de Verenigde Staten zorgde voor ontspanning tussen beide landen. Ondanks de vredesbesprekingen zijn India en Pakistan vorig jaar gewoon doorgegaan met de opbouw van hun kernwapenarsenaal.

Het conflict in Kasjmir dateert uit 1947, toen de landen op grond van religieuze scheidslijnen werden verdeeld in het islamitische Pakistan en het hoofdzakelijk hindoeïstische India. De deling kwam na de dekolonisatie van India, dat tot dan toe onder Brits bestuur stond. Nog geen twee maanden na de onafhankelijkheid brak de eerste oorlog over Kasjmir uit. (JS/MM)