Iraanse internetcensuur viseert soefi-journalisten

De eerste reeks veroordelingen vond plaats in hoofdstad Teheran. Bij de zaak werden zeven soefi’s veroordeeld tot gevangenisstraffen tussen de zevenenhalf en elf jaar en een verbod tot deelname aan ‘sociale, legale en journalistieke activiteiten’ die in verband staan met soefi-organisaties.

Bij de tweede rechtszaak in Shiraz, de hoofdstad van de zuidelijke Fars-provincie, kregen vier andere soefi-activisten een gevangenisstraf tussen de een en drie jaar. Bovendien legde de rechtbank de activisten een tijdelijk verbod op om na hun gevangenisstraf terug te keren naar hun thuisstad. De beklaagden werden volgens de rechtbank veroordeeld op basis van ‘betrokkenheid bij een anti-overheidsgroep die de nationale veiligheid bedreigt’ en propaganda tegen de staat.

Ook familieleden van journalisten gearresteerd

De meeste van de veroordeelden zijn medewerkers van de nieuwswebsite Majzooban-e Noor. Die specialiseert zich in schendingen van rechten van leden uit de Nematollahi Gonabadi-orde. Die orde is de grootste soefi-groepering in Iran. De website bericht vooral over de vervolging van derwisjen en is volgens Radio Free Europe een van de belangrijkste media die de problematiek aankaarten en verspreiden. De veroordeelde journalisten en advocaten werden in september 2011 opgepakt na schermutselingen met leden van de paramilitaire Basij-militie. 

Reporters Without Borders meldt dat ook familieleden van gezochte activisten gearresteerd, ondervraagd of via telefoon bedreigd worden. Zo werd de moeder van Farhad Nouri, redacteur bij Majzooban-e Noor, eerder veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van twee jaar. Nouri ontvluchtte Iran twee jaar geleden en woont op dit moment in Turkije. 

Internetcensuur als wapen tegen religieuze minderheden

Soefi’s zijn niet de enige minderheidsgroep die door de Iraanse regering geviseerd wordt. Zo is het voor aanhangers van het bahá’i-geloof – met meer dan 300.000 aanhangers de grootste niet-moslimminderheid –  verboden om hoger onderwijs te volgen. Bovendien worden bahá’i volgens een rapport van de VN vaak gedwongen om verklaringen te ondertekenen waarin ze stellen niet te zullen deelnemen aan samenkomsten. De Iraanse regering ontkent dat ze actief bahá’i vervolgt.

De veroordelingen van deze maand maken volgens Human Rights Watch deel uit van een agressieve tactiek vanuit de regering om het Iraanse internet te controleren. Die controle uit zich op verschillende manieren. Zo blokkeert en vertraagt de regering de toegang tot verscheidene kritische websites en richtte ze onlangs een dienst op die burgers een officieel e-mailadres geeft als ze hun naam, nationaal identificatienummer en thuisadres doorgeven. Volgens critici is de dienst opgestart om het e-mailverkeer in het land nog strenger te controleren.    

President uit kritiek op censuur 

De afloop van de processen komt iets meer dan een maand na de verkiezing van president Rouhani. Aangezien die echter pas in augustus ingezworen zal worden, en dus nog niet in functie is, dienen de veroordelingen nog beschouwd te worden als afspiegeling van de methoden die het regime voor de verkiezingen hanteerde.

De president zelf noemde sommige eerdere maatregelen die internettoegang beperken ‘politiek gemotiveerd’. Volgens Rouhani ‘vergroot een wijdverspreid filteren van het internet enkel het wantrouwen tussen het volk en de staat’. De verkozen president stelde daarom na zijn overwinning de internetcensuur terug te willen dringen.

Rouhani ‘geschenk voor regerende elite’?

Tegelijkertijd is het echter niet zeker dat de nieuwe president die intentie zal kunnen waarmaken wanneer hij in augustus aan de macht komt. Opperste Leider Ayatollah Khamenei controleert vrijwel elk aspect van het Iraanse binnenlandse beleid en lijkt niet te zitten wachten op grote hervormingen. Bovendien wijst Khamenei zes van de twaalf leden uit de Raad van Hoeders van de Grondwet aan. Elk nieuw wetsvoorstel moet door die raad goedgekeurd worden.

Een anoniem Iraans commentator noemt de aanstelling van Rouhani omwille van die situatie in The Guardian ‘een geschenk voor de regerende elite’. Volgens de schrijver van het artikel kan de Opperste Leider de nieuwe president vanuit zijn greep op de wetgevende macht en het Iraanse binnenlandse beleid onder controle houden en tegelijkertijd toch gebruiken als uithangbord van schijnbare hervormingen. Die positie zal het moeilijk maken voor het parlement dat Rouhani de komende maanden moet samenstellen om zich van de greep van de conservatieve elite te ontdoen.