Inheemse Nepalezen staan op hun rechten

Lidstaten van de commissie, die binnenkort wordt vervangen door een nieuwe Mensenrechtenraad, besloten vorig jaar een kantoor in Nepal te openen om de mensenrechtensituatie in de gaten te houden. De toestand in Nepal, dat al tien jaar met een burgeroorlog kampt, verslechterde nog nadat koning Gyanendra op 1 februari 2005 alle macht naar zich toe trok.

Op de agenda van de commissie in Genève staat een uitgebreid rapport van Ian Martin, vertegenwoordiger van het VN-kantoor in Nepal. In dat rapport ontbreekt echter een analyse van de schendingen van rechten van inheemse bevolkingsgroepen, zegt de Lawyers Association for the Human Rights of Nepalese Indigenous Peoples (Lahurnip).

Nepal erkent 59 inheemse groepen die samen 37 procent van de 25 miljoen inwoners van het land uitmaken. Volgens niet-officiële cijfers zou zelfs de helft van de bevolkingen tot inheemse groepen behoren.

Nepal is al tien jaar in de ban van een gewelddadige maoïstische opstand. Als gevolg van dat conflict kwamen ongeveer 13.000 mensen om. De maoïstische rebellen zeggen te vechten voor sociale rechtvaardigheid en willen een einde aan de monarchie. Ze beheersen driekwart van het platteland.

Veel inheemsen worden ontvoerd en vermoord of als menselijk schild gebruikt, zegt Shankar Limbu, voorzitter van Lahurnip. Niet een van de mensenrechtenorganisaties besteedt daar aandacht aan. Zijn organisatie heeft zelf een rapport geschreven voor de speciale VN-rapporteur voor de rechten van inheemse bevolkingsgroepen, die het zal inbrengen tijdens een speciale sessie tijdens de zes weken durende zitting van de Mensenrechtencommissie die maandag (20 maart) begint.

De heuvels van het westen van het land, waar de maoïstische opstand tien jaar geleden begon, tellen veel inheemse bewoners. Zij zouden verhoudingsgewijs een groot deel van de rebellen uitmaken. Het leger schatte in 2005 het aantal voltijdse strijders op 6.000 tot 7.000. Daarbovenop zouden nog eens 20.000 tot 25.000 militieleden komen die af en toe worden ingezet.

Rebellenleiders (waaronder een paar van inheemse afkomst) weten de inheemse bevolking goed te bespelen met hun jargon over bevrijding. De opstand bracht ook een stuk of zes inheemse rebellengroepen voort, maar over hun motieven, doelen en relatie met de maoïsten bestaat veel onduidelijkheid.

Eind vorig jaar bekritiseerde de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) pogingen van de Nepalese regering om de armoede onder de inheemse bevolking te verminderen. De autoriteiten en de Nepalese donorgemeenschap zouden zich niet voldoende bewust zijn van de problemen van de inheemse bevolking, die zelf nauwelijks betrokken werd bij de armoedebestrijding.

Een van de doelen van Lahurnip is ratificatie van IAO-conventie 169 door de Nepalese overheid. Die internationale wet is gericht op bescherming van de rechten van inheemse bevolkingsgroepen. Als de regering deze conventie accepteert, kunnen inheemsen meedoen aan politieke besluitvormingsprocessen. Ze moeten geraadpleegd worden voordat de overheid beslissingen neemt die op hun situatie betrekking hebben, zegt Limbu.

Hoewel verschillende Nepalese regeringen in het verleden stappen ondernamen om de positie van de inheemse bevolkingsgroepen te verbeteren, zoals onderwijs in de moedertaal, moeten die rechten volgens Limbu bij wet vastgelegd worden. Dan kunnen ze niet zomaar worden afgeschaft.

Nepals overkoepelende organisatie voor inheemse gemeenschappen, de Nepalese Federatie van Inheemse Nationaliteiten, steunt openlijk de oppositie in het land. De inheemse Newar-gemeenschap ging vorige week nog een stap verder, door op te roepen tot een boycot van de plaatselijke verkiezingen. Voorzitter Malla K. Sundar van het Newar Nationaal Forum stelde dat gelijke rechten op gebied van taal en religie en zelfbestuur bovenaan het eisenlijstje van de gemeenschap staan.

In het Lahurnip-rapport wordt niet gerept over zelfbestuur. Wel dringen de auteurs aan op compensatie voor land dat inheemse bevolkingsgroepen is afgenomen. Dat land kregen ze honderden jaren geleden per koninklijk decreet toebedeeld, maar het werd door latere regeringen genationaliseerd. (JS/PD)