Het volk waakt in Bolivia

Met een overtuigende meerderheid van 53,7 procent nam Evo Morales in januari 2006 de teugels in handen van een breekbare en onbestuurbaar geworden democratie. Morales beloofde een beleid van sociale gerechtigheid, met speciale aandacht voor achtergestelde groepen, onder wie de inheemsen.

In zijn eerste regeerperiode, tussen 2006 en 2010, wist hij een rechtse burgerbeweging in de departementen Santa Cruz, Beni, Pando en Tarija onder controle te krijgen en kwam er een nieuwe grondwet tot stand. Morales voerde een aantal sociale maatregelen door, zoals een geboortepremie, een toeslag voor schoolkinderen of een pensioenuitkering. In 2010 werd hij herkozen met 64 procent van de stemmen, wat geen enkele Bolviaanse president hem ooit heeft voorgedaan. Hij kon ook rekenen op de absolute steun van het parlement, waar zijn MAS-partij (Movimiento al Socialismo) in de meerderheid is.

Maar na 2010 is Morales van strategie veranderd. Dat werd duidelijk met de antidiscriminatiewet van oktober 2010, die massale protesten uitlokte van journalisten. Dreigementen om sommige media te sluiten of journalisten te bestraffen leidden tot een ongeziene golf van protesten.

De sfeer van instabiliteit en onbestuurbaarheid, die eerder leidde tot de val van de presidenten Sánchez de Lozada en Carlos Mesa, is vandaag weer helemaal terug.

Eind december 2010 kwamen opnieuw massa’s mensen op straat om zich te verzetten tegen een stijging van de benzineprijs met 80 procent. Morales werd door de straatprotesten gedwongen die maatregel weer in te trekken, maar het incident sloeg een open wonde en de frustraties hoopten zich op. Vandaag staat de aanleg van de weg door het natuurgebied Tipnis in het centrum van de politieke controverse.

De kortstondige rustperiode tussen 2006 en 2010 is voorbij. Elke manifestatie in het drukke La Paz kan uitlopen op een massale protestmars met dynamietexplosies, de politiek speelt zich af op de pleinen en in de straten. De sfeer van instabiliteit en onbestuurbaarheid, die in 2003 en 2005 leidde tot de val van de presidenten Sánchez de Lozada en Carlos Mesa, is vandaag weer helemaal terug.

Dezelfde fouten

Morales heeft de hoop op een diepgaande verandering en het vertrouwen in links stukgeslagen. In 2005 belichaamde hij de de zo verhoopte omslag in de politiek, vandaag zijn het enthousiasme van het volk en de band die de politieke leider met de middenklasse hadden verdwenen. De nieuwe machthebbers hebben de plaats ingenomen van rechts, en maken nu precies dezelfde fouten. Maar ook de oppositiepartijen zijn uitgespeeld en hebben geen duidelijk leiderschap.

Morales’ entourage bestaat vandaag uit een groep die doordrongen is van een neomarxistische ideologie en aangevoerd wordt door vicepresident Alvaro García Linera, de MAS, de cocatelers van Cochabamba en boerenorganisaties die trouw hebben gezworen aan de linkse regering. Met deze achterban maakt Morales zich op om de verkiezingen van 2014 te winnen.

Soms lijkt het erop alsof het democratische proces vooruitgaat. Soms lijkt het dan weer te stagneren, of opgejaagd adem te halen. Misschien is dat ook zijn gang door de geschiedenis, slingerend van links naar rechts en weer terug.

Fanz Reynaldo Chávez is een Boliviaanse freelance journalist