Europa gelooft niet meer in klimaattop Qatar

Weinig innovatief

Tijdens de vorige VN klimaattop eind vorig jaar in Durban heeft de EU een belangrijke en constructieve rol gespeeld in de moeizame onderhandelingen. Europa zocht toenadering tot de minst ontwikkelde landen en de eilandstaten. De 194 deelnemende staten kwamen uiteindelijk tot een akkoord over een plan dat moet leiden tot een nieuw wereldwijd klimaatverdrag. Dat verdrag moet ervoor zorgen dat tegen 2015 de ambities worden aangescherpt om de CO2-uitstoot verder terug te dringen.

De volgende klimaattop die later dit jaar in Qatar plaatsvindt, lokte al behoorlijk wat controverse uit. Qatar staat helemaal bovenaan de lijst van grootste CO2 vervuilers per inwoner ter wereld. Hier een klimaattop houden lijkt bijna een provocatie. Aanvankelijk geloofde de EU dat een gunstig resultaat de Golfstaten, die nu als eerste op de rem staan voor een akkoord, kan aanmoedigen om zich toegeeflijker op te stellen. Hedegaard geeft voor het eerst toe dat de EU van Qatar 2012 eigenlijk weinig heil verwacht. ‘Ik maak mij zorgen of Qatar, dat als eerste OPEC land een internationale klimaattop voorzit, in staat zal zijn een coherente klimaatstrategie naar voor te brengen. De voorbereidingen verlopen te traag. Alleen al een consensus vinden over wat op de agenda komt, nam tien dagen in beslag en was niet meer dan het herkauwen van de vorige top.’

Connie Hedegaard: ‘Nieuwe initiatieven zijn nodig om de ambitiekloof tussen ontwikkelingslanden en andere landen te overbruggen. Mijn boodschap aan Qatar: reken er niet op dat Europa zijn kunstjes heropvoert. We moeten samen nadenken en lessen trekken uit Durban.’

CO2-markt bloedt dood

Tijdens de briefing die georganiseerd werd door de onafhankelijke denktank European Policy Centre (EPC), kwam ook de controverse rond het Europese Emissiehandelssysteem (ETS) ter sprake. Het systeem verplicht bedrijven om te betalen voor elke ton koolstofdioxide die ze uitstoten. Landen die meer willen uitstoten dan de opgelegde quota, kunnen uitstootrechten afkopen van anderen die het beter doen op de klimaatmarkt. Het is één van Europa’s instrumenten om de opwarming van de aarde af te remmen. Tegen 2020 wil de Unie haar CO2-uitstoot met twintig procent terugdringen, twintig procent van haar energie uit hernieuwbare bronnen halen en de energie-efficiëntie opkrikken naar twintig procent meer in vergelijking met 1990.

Pronkjuwelen zijn het, die in praktijk niet altijd werken. De 20-20-20 doelstellingen zijn volgens Hedegaard niet genoeg op elkaar afgestemd. Energie-efficiëntie is beneden alle peil en de emissiehandel zit in het slop. ‘Het systeem is niet zo innovatief als we gehoopt hadden. ETS werkt niet als koolstofarme investering op lange termijn. Het is niet de juiste manier om de uitdaging van de toekomst aan te kunnen’, geeft Hedegaard toe.

De lage prijs van emissierechten is waar het schoentje knelt. ‘Door de crisis stoten bedrijven automatisch minder uit omdat ze minder produceren. Niemand investeert nog in emissierechten waardoor zich een enorme koolstofzeepbel ophoopt. Er is nu al een overschot van 950 miljoen rechten’, legt Hedegaard uit. ‘Een kant-en-klare oplossing is er niet. We moeten verder kijken dan crisismanagement, zowel op korte termijn als structureel.’

Toekomst

‘In Durban is een duidelijke stap gezet naar een échte Europese Unie, die gezamenlijk optrekt. Het is een teken dat we onze voortrekkersrol nog niet kwijt zijn’, zegt Hedegaard. Die positie dreigt Europa nu te verliezen. ‘Als we niet voorzichtig zijn en niet genoeg vooruit denken, verliezen we onze status in de strijd om het klimaat.’

Concrete voorstellen legt Hedegaard echter niet op tafel. ‘We kunnen niet ontkennen dat de ETS voor fundamentele vooruitgang heeft gezorgd. De CO2 uitstoot blijft jaarlijks afnemen. Het is de sleutel voor klimaatactie, maar niet het enige middel. Zelfs het sterkste instrument ter wereld werkt niet zonder een sterk kader dat lidstaten stimuleert om actie te ondernemen.’

Het ETS systeem blijft voor Hedegaard cruciaal om op korte termijn actie te ondernemen, maar daarnaast hamert ze op vooruitziendheid. ‘Het is de hoogste tijd om na te denken over wat er na 2020 moet gebeuren. We moeten nu al op Europees en internationaal vlak nadenken over een beleidskader in 2030. Dat is onze grootste uitdaging voor de toekomst.’