Door de bomen het bos

Nieuws en informatie kunnen niet zonder elkaar, maar ze zijn allesbehalve identiek. Dat is op zichzelf geen nieuwe stelling, maar ze werd wel nog eens goed neergepend in een column in de Pakistaanse krant Dawn half mei. ‘Informatie,’ zegt de auteur, ‘presenteert een breder beeld. Informatie gaat niet alleen over wat recent gebeurd is, maar ook over wat in het verleden plaatsvond. Ze verbindt de puntjes van het nieuws, zodat je het besproken onderwerp kan bekijken binnen een ruimere context van verbindingen en patronen. En dat kan ertoe leiden dat we de oorzaken achter de feiten gaan begrijpen.’
Aanleiding van deze bezinning over nieuws en “ouds” was de militaire operatie die het Pakistaanse leger begin mei startte tegen de taliban in de Swat vallei, en met name de afwezigheid in de publieke debatten van de vraag hoe de extremisten zo machtig konden worden. Als media alleen aandacht hebben voor nieuws, dragen ze niet bij tot een samenleving die verstandig omgaat met haar problemen, is de conclusie van columnist Hajrat Mumtaz.
Die conclusie geldt uiteraard ook voor andere landen en samenlevingen. Tijdens hetzelfde weekend dat Mumtaz’ column verschijnt, is het grote nieuws in België -als we het Eurovisie Songfestival even buiten beschouwing laten- het ontslag van dertien gewaardeerde medewerkers bij de krant De Morgen. Mijn Facebook zit vol mensen die verontwaardigd zijn en maar niet kunnen begrijpen waarom een krant zo lichtzinnig omgaat met jarenlang opgebouwde kennis -de basisgrondstof toch waarmee het afgewerkte product krant geproduceerd wordt.
Wie niet alleen het nieuws van de mediacrisis volgt, maar ook het ouds in de gaten houdt, zou minder verrast zijn. De commerciële logica wil immers vooral een krant die meer verkoopt, en het management gelooft blijkbaar dat er daarom meer ingezet moet worden op de bomen van alledag en minder op het bos dat er de context van vormt.
In het artikel over de turbulente toestand in Thailand op bladzijde 22-23 van deze MO* zet topjournaliste Sanitsuda Ekachai zich af tegen de simplistische geel-rood tekening die ontstaat als media alleen maar van het ene incident naar de volgende rel zappen. ‘Hoe is een corrupt en autocratisch politicus erin geslaagd zulke diepe politieke verdeeldheid te zaaien?’, vraagt zij zich af. Haar antwoord en analyse bewijst overigens dat context en achtergrond niet noodzakelijk staan voor lange en taaie stukken. Mensen willen best begrijpen waarom de dingen vandaag gebeuren zoals ze gebeuren, en als media dat op een boeiende manier brengen, is er ook een markt voor.
‘Nieuws is vergankelijk en onmiddellijk’, schrijft Hajrat Mumtaz. Wat nu nieuws is, is het straks alweer niet meer. Maar het verleden, de oorzaken en de ervaringen die aan elk nieuws voorafgaan, dat gaat nooit voorbij, schreef de nieuwe Arkprijs-winnaar Luc Huyse al in zijn beklijvende studie over het verwerken van episodes van geweld. In ons speciaal verkiezingen-katern hebben we daarom niet ingezoomd op de meest recente controverses in Vlaanderen of de laatste debatten in het Europees Parlement. Voor beide verkiezingen die voor de deur staan, bieden we u eerder het bos aan dan de bomen, eerder de grote lijnen dan de sensationele punten waartussen ze lopen.
Eén passage uit het onderzoek naar de houding van jonge allochtone kiezers tegenover de Vlaamse verkiezingen verdient bijzondere aandacht. ‘Moet ik noteren wat ik zelf graag zou willen dat de regering doet, of wat ik werkelijk van de regering verwacht?’ vraagt een Marokkaanse deelneemster. ‘Want als u dat laatste bedoelt: ik verwacht eerlijk gezegd niets. Maar als ik mijn eigen wensen moet noteren, dan is dit blad te klein.’ Gelukkig is er nog dit maandblad, dat keer op keer de verwachtingen noteert van mensen die elders te weinig aan bod komen. Ook dat maakt deel uit van “informatie”, ook al is het geen nieuws.