,,Corruptie houdt miljoenen mensen in armoede gevangen”

„Corruptie houdt miljoenen mensen gevangen in armoede.” Dat zegt Huguette Labelle, de Canadese voorzitster van Transparency International (TI), dat begin deze week op een symposium in de Venezolaanse hoofdstad Caracas de tiende verjaardag herdacht van het Inter-Amerikaanse verdrag tegen Corruptie (IACAC). Dit verdrag werd, op voorstel van Venezuela, op 29 maart 1996 door 33 landen van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) aanvaard.
Het IACAC was het eerste internationale akkoord dat de strijd tegen corruptie aanbond. Het verplichtte de politieke partijen onder meer om beleidsstandaarden te aanvaarden voor een “correcte, eervolle invulling van publieke functies” en wetten uit te vaardigen om corrupte overheidsfunctionarissen streng te kunnen bestraffen.
Tien jaar na datum oogt de balans echter mager. Volgens de corruptie-index van Transparency International is Haïti – het armste land op het Amerikaanse continent – het meest corrupte land (plaats 163). Ecuador en Venezuela volgen op een weinig eervolle 138ste plaats. Chili en de Verenigde Staten zijn de beste leerlingen van de Amerikaanse klas, op een gedeelde twintigste plaats.

“Corruptie ondermijnt democratisch bestel”

De voorbije jaren heeft Labelle al meermaals gewaarschuwd voor de gevaren van verrijking en corruptie door ambtenaren. Corruptie ondermijnt het democratische bestel en hoe meer de overheid corrumpeert, hoe groter de armoede in het land is, zegt ze.
Labelle haalde onder meer het – anonieme – voorbeeld aan van een land, waar het gemiddelde gezinsinkomen 250 dollar per maand bedraagt, maar de mensen 40 procent van hun inkomen moeten uitgeven aan steekpenningen en omkoperij om hun kinderen naar school te kunnen sturen, om in het ziekenhuis te worden opgenomen, of om een zaak te mogen starten.
Deze week nog veegde ze gastland Venezuela de mantel uit, een land dat vandaag vier keer meer inkomsten haalt uit olie in vergelijking met het einde van de jaren negentig. Bij zijn aantreden beloofde president Hugo Chavez te vechten tegen “inefficiënt bestuur, bureaucratie en corruptie”, maar volgens Labelle legt hij de waarschuwingen van het TI steeds naast zich neer.

“Schaamteloze proporties”

„In Latijns-Amerika nemen omkoperij en administratieve fraude schaamteloze proporties aan”, zeggen de Argentijnse advocaat Carlos Manfroni en de activist Carlos March. „Het IACAC is een nuttig middel, maar we moeten niet lichtgelovig zijn: het is een politiek akkoord, dat ondertekend is door politieke leiders die zelf in corruptie verwikkeld zijn, zoals de voormalige Argentijnse president Carlos Menem.”
Wat de strijd tegen corruptie echt nodig heeft, zijn sterke en onafhankelijke instellingen en een betere bewustmaking en opvoeding op school. „Het is noodzakelijk om verhalen te vertellen over hoe mensen het slachtoffer worden van corruptie”, zegt Labelle.
March gaat nog verder. „Het volk moet opnieuw betrokken worden bij de transformatie van de staat”, zegt hij. „We moeten de instellingen van de politici teruggeven aan het volk, aan wie het toebehoort. De ngo’s moeten hun handen vuil maken, berekende risico’s nemen en aan de politiek deelnemen, om zo de logica van het politieke bestel beter te begrijpen.”