Conflict Chili-Bolivia belast Latijns-Amerikaanse diplomatie - analyse

De Boliviaanse president Carlos Mesa en zijn Chileense ambtsgenoot Ricardo Lagos de Chili leverden in Monterrey een verbaal duel op het scherp van de snee. La Paz zou een haven aan de Stille Oceaan willen waarover Bolivia helemaal zelf kan beschikken. Mesa wilde in de marge van de pan-Amerikaanse top op het allerhoogste niveau onderhandelen over de vraag, maar Lagos hield de boot af. Volgens de Chileense president gaat het om een zuiver bilaterale kwestie, en moeten Chili en Bolivia in de eerste plaats hun in 1978 verbroken diplomatieke relaties weer helemaal herstellen. Mesa voert aan dat het uitblijven van een oplossing van het probleem de economische integratie van Latijns-Amerika bemoeilijkt en dus een zaak is van alle landen van de regio.

Zowel Lagos als Mesa hebben in eigen land punten gescoord met hun houding in Monterrey. Beide presidenten hebben de gunst van het publiek nodig. Mesa dreigt geconfronteerd te worden met een opstand van de vakbonden en militante indianen, en Lagos moet zijn centrumlinkse regeringscoalitie dit jaar ongeschonden door de gemeenteraadsverkiezingen loodsen om een goede uitgangspositie te verwerven voor de presidentsverkiezingen van 2005. Door de aanvaring tussen met Bolivia kan de Chileense regering nu waarschijnlijk wel een kruis maken over de kansen van haar huidige minister van Binnenlandse Zaken, José Miguel Insulza, om in juni verkozen te worden tot secretaris-generaal van de OAS.

Tussen Bolivia en Chili zit het er intussen bovenarms op. De Boliviaanse oppositieleider Evo Morales kreeg op 15 januari geen toestemming voor een bezoek aan de Chileense hoofdstad Santiago, het gevolg van een politiek opbod over het thema van de relaties met Bolivia. In Bolivia gaan er stemmen op voor een boycot van Chileense producten.

De voorbije twee jaar leken de betrekkingen tussen Bolivia en Chili langzaam te normaliseren. De twee landen onderhandelden over een asymmetrisch vrijhandelsakkoord dat meteen alle importheffingen zou hebben doen verdwijnen voor Boliviaanse exporteurs, terwijl Bolivia wel nog een hele tijd het recht zou hebben gehad zijn producenten verder te beschermen tegen de Chileense concurrentie. Die onderhandelingen werden echter afgebroken door de nieuwe regering in la Paz.

Ook op het punt van de Boliviaanse uitweg naar zee had Chili zich meegaand getoond. Lagos had voorgesteld Bolivia een concessie van 99 jaar toe te kennen voor een haven waarlangs aardgas kon worden geëxporteerd. Bolivia zou verregaande zeggenschap gekregen hebben over het beheer van die haven.

Boliviaanse ondernemers en handelaars waarschuwen dat Bolivia het zich niet kan veroorloven het conflict met zijn veel rijkere buurland uit de hand te laten lopen. Een groot deel van de Boliviaanse uitvoer verlaat het continent via de Chileense havens van Arica en Antofagasta. De Boliviaanse exporteurs genieten er van voordelige voorwaarden.