Charmeoffensief Bush in Latijns-Amerika komt rijkelijk laat

De trip brengt Bush van het Brazilië van Luis Inacio Lula Da Silva naar Uruguay, Colombia, Guatemala en Mexico, landen met een gematigd linkse of rechtse regering. De Amerikaanse president maakt een wijde boog om de hotspots van populistisch links op het continent, Venezuela, Bolivia en Ecuador.
“Chávez staat niet op het programma, maar hij is de eigenlijke reden voor deze reis”, zegt Larry Birns, voorzitter van de Council on Hemispheric Affairs, een denktank voor inter-Amerikaanse relaties. “Na jaren van verwaarlozing heeft de Amerikaanse regering begrepen dat ze aan Chávez een geduchte vijand hebben. Vandaar de nieuwe aandacht voor de regio, die echter veel te laat komt”.
Op het moment dat Bush in Uruguay is, bezoekt de Venezolaanse voorman van het “socialisme van de 21ste eeuw” zijn Argentijnse bondgenoot Nestor Kirchner op de andere oever van de Rio de la Plata. Ook de Boliviaanse president Evo Morales en de Ecuadoraanse leider Rafael Correa zijn van de partij voor een meeting onder het motto “Welkom Chávez, voor Latijns-Amerikaanse eenheid, Bush buiten”.
Uit een peiling van de BBC bleek vorig jaar dat de meerderheid van de elites in Chili, Brazilië, Argentinië en Mexico een negatief beeld hebben van de Amerikaanse invloed op de rest van de wereld. Voor Geoff Thale, directeur bij het Washington Office for Latin America, heeft dat ook te maken met de ontgoocheling over de Washington Consensus, het pakket van liberale macro-economische recepten dat de VS sinds het einde van de jaren tachtig heeft gepromoot in Latijns-Amerika maar dat niet de verhoopte resultaten heeft opgeleverd.
Dankzij Chávez en de oliedollars die hij kwistig in het rond strooit, is ook de Amerikaanse politiek zich meer gaan richten op armoedebestrijding en ontwikkeling in plaats van op de oorlog tegen drugs of het terrorisme. In een toespraak voor de Hispanic Chamber of Commerce in de aanloop naar de reis had Bush het bijna uitsluitend over Amerikaanse ontwikkelingsprogramma’s. De VS sturen onder meer een hospitaalschip van de marine met een capaciteit van 85.000 bedden naar Centraal- en Latijns-Amerika.
Het Witte Huis benadrukt graag dat de hulp aan de regio verdubbeld is, van 662 miljoen euro tot 1,2 miljard euro dit jaar. Mensenrechtenactivisten zeggen dat het Amerikaanse budget voor Latijns-Amerika maar met een derde gestegen is en wijzen erop dat bijna de helft van het geld naar militaire uitgaven gaat.
Op de eerste halte van Bush’ rondreis, in Brazilië, gaat het onder meer over samenwerking in de productie van bio-ethanol. De VS zijn echter niet bereid om de tariefmuren te slopen die hun eigen ethanolproducenten beschermen voor Braziliaanse import.
De protectionistisch ingestelde Democratische meerderheid in het Amerikaanse parlement maakt het voor Bush ook moeilijk om vooruitgang te boeken in de liberalisering van de handel met landen als Peru, Colombia en Panama. De conservatieve vleugel van de Republikeinse partij maakt het dan weer moeilijk om de hervormingen in de migratiepolitiek door te voeren waarop de nieuwe Mexicaanse president Felipe Calderon aandringt.
“De Latijns-Amerikanen hebben begrepen dat dit een erg zwakke president is met weinig onderhandelingskapitaal”, zegt Michael Shifter van de Inter-Amerikaanse Dialoog, een denktank uit Washington, “Hij heeft niet veel te bieden en kan alleen proberen ervoor te zorgen dat de relatie niet nog verslechtert”.