Biodiversiteitsconferentie discussieert over wonderplanten en inheemse rechten

Het recht van plaatselijke groepen op een eerlijke verdeling van de opbrengst van natuurrijkdommen en traditionele kennis is maar één van de vele punten op de agenda van de tiendaagse conferentie. De zowat 4.000 deelnemers aan de bijeenkomst buigen zich over uiteenlopende maatregelen om het angstwekkende verlies aan dier- en plantensoorten tegen te gaan en de rijkdommen van bossen en andere biotopen beter te beheren.

Maar de eis van de inheemse groepen belooft de spannendste discussies. De indianen staan niet meer alleen met hun vraag naar een eerlijke verdeling van de winst die de plantaardige rijkdom van hun leefomgeving kan opleveren. Ook de Braziliaanse milieuminister Marina Silva, die de conferentie voorzit, wil er een punt van maken.

Het gaat om veel geld en een reusachtige potentiële markt. Tachtig procent van de wereldbevolking gebruikt bijvoorbeeld traditionele of alternatieve geneesmiddelen op basis van planten. Het Nationaal Kankerinstituut van de VS telt meer dan 3.000 gewassen die kanker kunnen helpen genezen. 70 procent daarvan groeit in tropische regenwouden.

Het gebruik van de jaborandi biedt een goede illustratie van de manier waarop grote ondernemingen munt slaan uit de traditionele kennis over geneeskrachtige kruiden. De Duitse geneesmiddelenproducent Merck maakte op basis van de jaborandi een geneesmiddel dat verkocht wordt onder de naam Salegen. Het helpt mensen die niet genoeg speeksel produceren. Indianen uit Noord-Brazilië gebruiken de struik daarvoor al sinds mensenheugenis.

Er zijn wereldwijd nog twintig andere patenten geregistreerd op geneesmiddelen waarin jaborandi-extracten of de synthetische nabootsing ervan verwerkt zitten. Aan geen enkel middel verdienen de indianen uit Noord-Brazilië mee. Een bijkomend probleem is dat de struik schaars wordt omdat de synthetische versie duurder is dan de plantendelen zelf.

De natuur heeft nog veel meer wondermiddeltjes paraat waar de mensheid veel aan kan hebben - op voorwaarde dat die rijkdom verstandig beheerd wordt. De Algerijn Ahmed Djoghlaf, de secretaris van de Biodiversiteitsconventie (het internationale verdrag dat sinds 1992 de basis vormt voor alle internationale pogingen om de natuurrijkdom te bewaren) zet graag een boom op over spirulina. Die algensoort staat op het menu van de Kanemblous, een etnische groep die aan de oever van het Tsjaadmeer leeft en nooit te lijden heeft aan ondervoeding. Studies wezen uit dat spirulina voor 70 procent uit proteïnen bestaat, het dubbele van soja. De algen helpen niet alleen tegen honger: volgens Djoghlaf sterken ze ook dragers van het HIV-virus aan. Spirulina zou op die manier een goedkoop alternatief zijn voor de aids-remmers die nog altijd onbetaalbaar zijn voor veel Afrikanen.

De experts geloven niet dat de conferentie in Curitiba een internationaal regime zal goedkeuren dat de toegang tot genetische natuurrijkdommen en de verdeling van de opbrengsten ervan regelt. Maar Silva en Djoghlaf maken zich sterk dat de deelnemers vooruitgang in die richting kunnen boeken. Volgens Silva moeten er gemeenschappelijke fondsen komen waaruit lokale gemeenschappen vergoed worden voor de planten en de traditionele kennis waarvan bedrijven gebruik maken.

De conferentie duurt tot 31 maart. Voor het ministeriële gedeelte van 26 tot 29 maart reizen regeringsleden uit de hele wereld naar Curitiba. (PD/MM)