Belgische regisseuse verfilmt het leven zonder water

De waterbron van het dorp is opgedroogd. De meeste bewoners besluiten naar het Zuiden te trekken, behalve Rahne, de enige die geletterd is. Hij besluit samen met vrouw Mouna en hun drie kinderen oostwaarts te trekken. Hun enige bezit en transport zijn enkele schapen, geiten en de dromedaris Chamelle. De film toont het verslag van hun exodus, een verhaal over hoop en doorzettingsvermogen, een parabel over het leven als soms fatale zoektocht. Hänsel baseerde haar scenario op de prijswinnende roman ‘Chamelle’ van schrijver Marc Durin-Valois. Fictie. Maar ze zit dusdanig wreed dicht op de huid van de realiteit, dat de film soms documentaireachtige trekjes heeft. 
   
We ontmoeten Hänsel op een toepasselijke plek: op de landingsbaan van het vliegveld Agadez, midden in de enorme woestijn van Niger. Terwijl een veertigtal functionarissen van de Libische leider Khadaffi over het vliegveldje uitzwermen om het bezoek van hun leider voor te bereiden, spreekt de regisseuse over haar nieuwe film.  
Hänsel: ‘Ik had eerder een film over wolken gemaakt en had al jaren zin in een film waarin minimalisme, grote droge vlaktes, zeg maar de woestijn een rol spelen. Dat was eerder een esthetisch verlangen, dan een verstandelijke overweging. Ik had enkele mooie romans gelezen die zich in de woestijn afspeelden, waarvan de rechten helaas niet vrij waren. Toen ik Chamelle las, was het liefde op het eerste gezicht. Het verhaal bood mij de kans om een film in de woestijn te maken, maar vooral om ook het politiek relevante verhaal over de waterproblematiek te vertellen.’
Het is fictie, maar de reële waterschaarste is de rode draad van de film.
Hänsel: ‘Als er geen water is, dan is er geen overleven mogelijk. Dan stopt alles. Overleven betekent dan weggaan. Maar weggaan waarheen? En wat tegenkomen? Deze queeste naar water, aangevuld met armoede, gewapende rebellen en ziekten onderweg is het echte levensverhaal van miljoenen mensen in Sudan, Tsjaad, of elders.’
Hoewel dit de meest geëngageerde film van Hänsel tot nu toe is, zegt ze zelf al lang een sterk ontwikkeld ecologisch bewustzijn te hebben.
Hänsel: ‘Ik was perfect op de hoogte van de ecologische problemen, zoals de opwarming van de aarde. Ik maakte er twee films over. De centrale vraag hierbij is eigenlijk ‘hoe gaan we deze aarde doorgeven aan onze kinderen?’ De schade die de mens toebrengt aan de aarde is een thema dat ik al eerder aanraakte. Naar deze nieuwe film was ik al langer op zoek, zonder het zelf te weten. Gelukkig was de auteur ook snel overtuigd om met mij in zee te gaan.’
De film werd gedraaid in Djibouti, waarom daar?
Hänsel: ‘We moesten een land hebben waar men Frans spreekt, met een traditie van kamelen, met een grote variatie aan landschappen, en dan liefst niet al te ver uit elkaar. De keuze viel al snel op Djibouti, waar bovendien amper is gefilmd. Bovendien heeft Djibouti een Afrikaanse bevolking die niet lijkt op de mensen in Centraal- of Noord-Afrika. De mensen zijn Afrikaanse blanken.’
‘Enige nadeel is dat het een heel duur land, is dat bijna uitsluitend leeft van militaire bases. Je hebt er een enorme Franse en Amerikaanse legerbasis, een kleinere Duitse en Italiaanse. Het is het punt van waaruit men de hele regio rond de Rode Zee en de Hoorn van Afrika observeert. Maar de film zou zich op eender welke plek in de Sahelstrook kunnen afspelen. Ik heb dat zo universeel mogelijk willen houden. Ik zou zelfs hetzelfde tragische verhaal kunnen filmen over Chinezen in de Gobi-woestijn.’
Hoe lastig  was het om deze film in de woestijn te draaien?
Hänsel: ‘We filmden 51 dagen. Ik was er zo’n vijf maanden, het kostte heel wat voorbereidingen. Als je zo lang in een land verblijft begin je de cultuur, de gewoonten, de problemen en de leugens beter te begrijpen. Het was eigenlijk niet zo heel moeilijk om de film te maken. Het komt er op neer dat je de problemen elke dag tot je laat komen en ze oplost. Na 51 dagen kom je thuis met een film.’
‘Ik heb eens drie maanden op een vies oud cargoschip in de baai van Hong Kong gedraaid, absoluut niet evident. Maar als je van tevoren bedenkt welke obstakels je allemaal kunt tegenkomen, dan begin je er niet eens aan. Je moet er ook voor kunnen vechten. Ik ben ook producer, en dit is de duurste film die ik ooit maakte. Het was zeer lastig om financiering te vinden voor een hard en droog verhaal als dit, over een problematiek die eigenlijk niemand interesseert. Het geld vinden was veel lastiger dan de film maken. De les is dat je dit soort films moet maken, films die iets te zeggen hebben. Ook al komen er misschien weinig kijkers op af. Toch hebben veel televisiestations de film al gekocht.’
In het begin zocht je eigenlijk vooral een esthetiek. Heb je die gevonden?
Hänsel: ‘Ja. Maar weet u, films of verhalen en onderwerpen komen op een onbewuste manier naar mij toe. En op het moment dat ik rijp ben om een bepaald verhaal te vertellen, maak ik die film. De film Nuages, een poëtisch essay zonder acteurs, was eigenlijk een heel extreme film. Het is best lastig om daarna nog een nieuwe film te maken. Wat maak je na een film over wolken?’
Een film over water, of een gebrek er aan?
Hänsel: ‘Voilà. Deze film is eigenlijk een onbewust en logisch gevolg van de vorige film. Ik ben momenteel bezig met boeken lezen over de oceaan.’
Wat verwacht je van deze film? Of wat hoop je te bereiken?
Hänsel: ‘Ik hoop dat de film van mond tot mond gaat en dat deze film niet bij een te klein publiek blijft hangen. En dan doel ik absoluut niet over de opbrengsten. Belangrijk is dat mensen weten dat vele mensen dit leven moeten leiden. Ik ben ook zeer blij dat de film al een aantal keer is vertoond op festivals in Afrika en op ecologische congressen. Si le vent… is eigenlijk een militant ecologische film. Waarvan ik hoop dat het mensen ondersteunt die een ecologische en sociale strijd strijden. We moeten onszelf blijven motiveren en strijden, strijden, strijden, om miljoenen mensen te steunen.’   

Op Wereldwaterdag 22 maart is er een benefietvertoning in Kinepolis Brugge van ‘Si le vent soulève les sables’. De opbrengst komt ten goede van waterprojecten in Niger, die worden gesteund door Unicef en Rotary.