Atleten springen probleemloos over muren fort Europa

Een goed voorbeeld is de voormalige Nigeriaan Francis Obikwelu, die in
Athene voor zijn nieuwe vaderland Portugal in een Europese recordtijd over
honderd meter naar een zilveren plak spurtte. Obikwelu werd jarenlang
afgejakkerd als ongeschoolde arbeidskracht op Portugese bouwwerven, tot zijn
sportieve talent aan het licht kwam. Meteen dook een legertje advocaten om
de administratieve hordenloop op weg naar een Portugees paspoort te
vergemakkelijken.

Hetzelfde geld voor de Braziliaan Anderson Luiz de Sousa Deco, de spits
van FC Porto. Tot meerdere eer en glorie van de Portugese nationale ploeg
werd Deco quasi op slag genaturaliseerd. Dat ontlokte een nationalistische
oprisping aan een andere een voetbalheld, middenvelder Luis Figo, die stelde dat
je volksliederen niet kan leren, alleen voelen.

De Angolese tuinman José Charuto daarentegen woont al 14 jaar in Portugal
maar heeft nog altijd geen paspoort. Moegetergd door de bureaucraten van de
Overheidsdienst voor Vreemdelingen en Grensverkeer (SEF) zocht hij hulp bij
de ngo SOS-Racismo. Gevraagd naar de redenen voor de verschillende
behandeling van Deco en Charuto gaven ambtenaren van het SEF toe dat Deco
een snellere procedure kreeg gezien het hoge nationale belang dat ermee
was gemoeid.

Het fenomeen is intussen zo wijdverspreid dat het Internationale Olympische
Comité en de Internationale Atletiekfederatie (IAAF) een onderzoekcommissie
met het thema hebben belast. Volgens de regels van het IAAF moet een atleet
minstens drie jaar de nationaliteit hebben voor hij de kleuren van zijn
nieuwe vaderland kan verdedigen. Volgens een bijzondere clausule kan die
termijn tot één jaar worden gereduceerd, wanneer beide betrokken landen
daarmee instemmen.

Tot voor kort trokken atleten uit ontwikkelingslanden vooral naar hun
voormalige koloniale overheerser. Een goed voorbeeld zijn de voetbalteams
van Frankrijk en Nederland, die worden gedomineerd door West-Afrikanen en
Antillianen. De globalisering in de atletiek verloopt minder volgens
koloniale lijnen. Ook Denemarken, Slovenië, Hongarije en Israël oogsten
lauwerkransen met geïmporteerd talent.

De Jamaicaanse sprintdiva Merlene Ottey verdedigt in Athene de kleuren van
Slovenië, waar ze sinds 1998 woont. In het Hongaarse handbalteam spelen drie
Cubanen en de helft van de Israëlische delegatie op de Olympische spelen
bestaat uit atleten uit de voormalige Sovjetunie.

De sportieve exodus van arm naar rijk beperkt zich intussen al lang niet
meer tot Europa, Australië of de VS. De rijke Golfstaten oefenen een sterke
aantrekkingskracht uit op Oost-Afrikaans looptalent. De bekendste is Stephen
Cherono, die onder zijn nieuwe naam Saif Saeed Shaheen vorig jaar
wereldkampioen werd in de 3000 meter steeple, een titel die sinds jaren in
Keniaanse handen was.

Shaheen krijgt een vorstelijk loon, maar heeft zijn landverraad duur moeten
betalen. De verbolgen Keniaanse regering weigerde mee te werken om de
overloper in minder dan 3 jaar een Katarees paspoort te geven. Daardoor is
Shaheen er in Athene niet bij. Bovendien werd zijn broer, Abraham Cherono,
niet geselecteerd voor het Keniaanse steepleteam, hoewel hij derde was
geëindigd in de trials.(MC/MM)