Afghanistan ten prooi aan Grote Schattenroof

Veel kostbare edelstenen worden onder de neus van de autoriteiten weggevoerd. Corrupte ambtenaren en de wetteloosheid die in grote delen van het land heerst, vergemakkelijken het werk van de smokkelaars. Maar het is vooral de oorlogssituatie die de grote roof aan de gang houdt. De ordediensten hebben de handen vol met de strijd tegen de opstandelingen. In veel provincies kunnen bendes die uit zijn op bodemschatten ongestoord hun gang gaan. Ze plunderen de beroemde ertslagen die al sinds de oudheid lapis lazuli, aquamarijn, saffieren en andere dure edelstenen leveren. Anderen specialiseren zich in oudheidkundige voorwerpen.

Smokkelroute dicht

De explosieven die in de illegale mijnen worden gebruikt, komen uit regio’s waar er nauwelijks toezicht is op de verkoop van springstoffen. Corrupte legercommandanten knijpen een oogje toe, als ze al niet zelf betrokken zijn bij de handel.

Afghaanse en Pakistaanse smokkelaars leveren de buit aan afnemers van Oost-Azië tot West-Europa. De belangrijkste smokkelroutes lopen via Pakistan. Een groot deel van de lange, poreuze grens is in handen van opstandelingen of krijgsheren die de smokkelaars hun gang laten gaan als ze een deel van de winst krijgen.

Maar door de offensieven van het Pakistaanse leger in de Swatvallei en in Zuid-Waziristan ligt een van de grote routes nu stil. Een smokkelaar uit de provincie Khost klaagt dat hij nu nog maar de helft krijgt voor de edelstenen die hij aanbiedt. “Als de oorlog blijft duren, zal onze handel daar zwaar onder lijden”, klaagt hij.

Heel wat illegale mijnwerkers in de regio hebben er tijdelijk de brui aan gegeven. “Het levert ze niet meer genoeg op”, zegt Laiq Khan, de directeur van de officiële mijnen in Khost. Maar volgens Khan is het onmogelijk om de smokkel helemaal stil te leggen zolang er geen vrede en veiligheid heersen in Afghanistan.

Meer controle

De regering in Kaboel probeert de smokkel van edelstenen aan banden te leggen door de legale handel te versterken en het transport van de bodemschatten te controleren. Private bedrijven krijgen licenties om edelstenen te delven en te verkopen. Ze moeten ook honderden mensen inzetten om de smokkel tegen te gaan. Het programma loopt in de provincies Khost en Nangrahar. Volgens ambtenaren daar vindt een deel van de edelstenen die vroeger illegaal naar het Pakistaanse Peshawar werden gevoerd, nu via de officiële markt een koper.

Maar de smokkel gaat door. Een smokkelaar legt uit dat hij vroeger zijn kostbare ladingen gewoon met een vrachtwagen vervoerde. “Toen er meer controles kwamen, begonnen we kamelen en ezels te gebruiken. En nu zijn we overgeschakeld op motorfietsen. Die zijn sneller dan de auto’s van de controleurs.”