Afghanistan probeert Pakistan en India te verzoenen

Net als alle grote landen in de buurt wil ook India goede banden met het strategisch gelegen Afghanistan. New Delhi had Afghanistan al eerder een half miljard dollar toegezegd voor de heropbouw van kapotgeschoten land, en op een Indo-Afghaanse top begin vorige week deed de Indiase premier Manmohan Singh daar nog eens 100 miljoen bovenop.

Afghanistan wil vooral de handel met India bevorderen - engere commerciële banden met de regionale grootmacht kunnen de Afghaanse economie vleugels geven. Maar elke vrachtwagen die vanuit Afghanistan naar India vertrekt, moet door Pakistan. En de Pakistaanse regering blijft bij haar standpunt dat het maar doorvoerland voor India wil spelen als India en Pakistan vordering maken in de kwestie-Kasjmir. Het bestuur over die omstreden regio is al 60 jaar de grootste twistappel tussen de twee landen.

Voor de Afghaanse president Hamid Karzai zit er niets anders op dan zijn steentje bij te dragen tot het moeizame toenaderingsproces tussen Pakistan en India. Een ingewikkelde zaak, want de twee regionale kernmachten wedijverden de voorbije decennia om greep te krijgen op Afghanistan, en met die geschiedenis moet Karzai rekening houden.

De regeringen in Kaboel stonden vroeger altijd dicht bij India, zegt Afzal Mahmud, een gepensioneerde Pakistaanse diplomaat, en van de jaren 50 tot de jaren 70 probeerde de Indiaase diplomatie een wig te drijven tussen Afghanistan en Pakistan. Pakistan paaide van zijn kant de Pathaanse gemeenschap - de grootste bevolkingsgroep in Afghanistan - om zo een interne lobby voor Pakistan te creëren. In Pakistan maken de Pathanen tien procent uit van de bevolking; ze wonen in de buurt van de grens met Afghanistan. Die Pakistaanse politiek leidde herhaaldelijk tot aanvallen op Pakistaanse consulaten in Afghanistan.

De invloed van de Pathanen en ook van Pakistan in Afghanistan was het grootst onder het regime van de Taliban. Hun val schudde de kaarten opnieuw, maar Pakistan lijkt nog altijd in te zetten op de Pathaanse connectie. De Pathanen zijn ontevreden met hun huidige positie in Afghanistan, en Pakistan profiteert van die wrevel. Islamabad moet daarbij wel op zijn tellen passen. De VS zijn boos dat Pakistan niet meer doet om een einde te maken aan de aanvallen die overgebleven Taliban-strijders vanuit Pathaanse gebieden in Pakistan uitvoeren op doelwitten in Afghanistan. Die aanvallen blijven de positie van de Afghaanse regering ondergraven.

India werd door de val van de Taliban opeens weer een belangrijke actor in Afghanistan. India heeft de steun van Karzai en van verscheidene tegenstanders van de Taliban. De Noordelijke Alliantie die er met de hulp van de VS en Iran in slaagde het Talibanregime ten val te brengen, blijft New Delhi gunstig gezind.

Karzai moet proberen de kool en de geit te sparen, oordeelt Sultan Jilani, een Pakistaanse Afghanistan-expert. Daarbij moet hij ook rekening houden met de belangen van de VS en van de regionale grootmachten die een vinger in de pap willen hebben - China, Rusland, India en Iran. Karzai moet Rusland, Iran en India tevreden stellen zonder afbreuk te doen aan de belangen van de Pathanen in Afhanistan - zij maken immers veertig procent van de bevolking uit.

Ook India moet dat inzien, vindt de Pakistaanse diplomaat Mahmud. India is uit op vrij verkeer doorheen Pakistan naar Afghanistan en naar Centraal-Azië. Pakstan zal dat niet toestaan zonder Indiase toegevingen over Kasjmir. India zou Pakistan ook gunstig kunnen stemmen door initiatieven om de waterdisputen tussen beide landen op te lossen, maar Mahmud en Jilani geloven niet dat dit zal gebeuren. (PD)