Laat de economie niet aan economen over

In de economie primeert het ‘systeem’ boven de menselijke maat_ de mens staat in dienst van de structuur in plaats van andersom. Systeemwaarden zoals efficiëntie en kosten-baten afwegingen nemen de overhand over menswaarden zoals aandacht, vertrouwen en kwaliteit. Maar hoe verbouw je de economie terwijl ze moet blijven draaien?

“On the verge of the next transition is social organisation” schreef Martin Nowak — Directeur van de vakgroep Evolutionary Dynamics van Harvard — in zijn baanbrekend boek ‘SuperCooperators: Why We Need Each Other to Succeed’. En onze huidige economie is inderdaad dringend aan een update toe. Onze economie is verspillend, vervuilend en verwoestend. Bovendien wordt ze steeds kwetsbaarder en volatieler.

It’s the WEconomy, stupid

Maar hoe verbouw je de economie terwijl ze draait? Het lijkt een onmogelijke opgave, maar dat is het niet. De economie namelijk, dat zijn wij_ u en ik, onze families, buren, kennissen, collega’s, etc. Als we ons samen slim en vernuftig organiseren kunnen we tegelijkertijd bezuinigen op de oude economie en bouwen aan de nieuwe economie. Een nieuwe economie die fairer, transparanter en duurzaamer is. Een economie die niet blind gestuurd wordt door de markt maar door onszelf. Een WEconomy waarin gemeenschappen of communities samen waardecreatie organiseren.

Er schort iets aan onze huidige logica van waardecreatie_ terwijl we ook belang hechten aan ‘softe’ waarden zoals rust, stilte, zorg, tijd en gezondheid wordt het reilen en zeilen van ons transactiesysteem volledig ingericht en afgerekend op één waarde, met name geld. Dat is een bijzonder kwetsbaar systeem.

Nieuwe business modellen

Hoe het ook anders kan, lees je in dit verhelderend en begeesterend boek ‘Nieuwe Business Modellen’ van Jan Jonker. Het is het resultaat van een inventief organisatorisch voorbeeld van co-creatie en hokjes-overstijgende samenwerking. Het boek beschrijft de belangrijkste bouwstenen van nieuwe business modellen voor een nieuwe economie. En die nieuwe economie, die ontstaat niet uit de gevestigde orde. Het zijn namelijk een nieuw soort ondernemers die verworteld zitten in een maatschappij die ze willen verbeteren, die nieuwe business modellen ontwerpen en op zetten. Hierbij gaat het niet langer om waarde te ontlenen (uitputting natuurlijke grondstoffen, kinderarbeid etc) maar om meervoudige, gedeelde en collectieve waarde te creëren. Meervoudig omdat ze naast economische waarde oa ook sociale en ecologische waarde genereren. Gedeeld omdat ze afgewogen wordt aan de gedeelde opvatting over wat de behoeften en uitdagingen zijn voor de maatschappij. Collectief omdat ze verschuift van exclusief (in de betekenis van uitsluitend) naar inclusief (in de betekenis van met en voor elkaar). Dit boek is opgedragen aan die bijzondere ondernemers – de architecten van de toekomst — en mag niet ontbreken bij een ieder die op één of andere manier aan waardecreatie doet. Want de economie kan je niet aan economen overlaten!