Het achterpoortje van Poznan

In mensentaal: systemen uitgevonden door rijke landen om arme landen financieel te helpen met een meer propere, lage CO2 - ontwikkeling in ruil voor minder schoonmaakwerk in eigen huis. Welkom in de wereld van de outsourcing van vervuiling.
 
Het achterliggende idee is dat je best de uitstoot vermindert daar waar het het minste kost om hem te verminderen. En passant beweren we ook dat we daarmee aan duurzame ontwikkeling in die arme landen doen, twee vliegen in 1 klap dus: efficiënt en duurzaam! Klinkt fantastisch.
Tot daar de mythe die zowel rijke als sommige ‘arme’ landen verspreiden. De regeringen en grote industriëlen van landen zoals China en India hebben er namelijk ook alle baat bij dat ze meer geld krijgen. Hét probleem is dat ze nu geld krijgen voor projecten die ze toch al gingen doen. In het jargon spreekt men van een probleem van additionaliteit: er komt niets extra. Dat is nog een eufemisme, want niet alleen zijn er geen reducties, bovendien mogen rijke landen méér uitstoten dankzij de zogezegde reducties waarvoor ze betalen. Als men zegt: de CDMs zijn niet additioneel dan zegt men dus eigenlijk: de CDMs creëren méér uitstoot. Zelfs als ze optimaal zouden functioneren gaat het niet om minder uitstoot, enkel om een verplaatsing van uitstoot.
Over hoeveel méér spreken we hier? Uiteraard is dat heel moeilijk te meten en er zullen altijd discussies over blijven bestaan, maar dit zijn de feiten op 1 oktober 2008: 76% van de projecten die CDM geld kregen waren op het moment dat dit beslist werd reeds klaar! Ze werden met andere woorden gezet ongeacht of ze nu CDM geld gingen krijgen of niet. Dit is wat een doctoraatsstudent van Berkeley University vandaag over haar onderzoek naar CDMs in India vertelde: “Alle 4 de controleurs van CDMs in India die ik persoonlijk sprak gaven toe dat de basis waarop de verificatie gebeurde (de investeringsanalyse) volledig manipuleerbaar was.”
Helemaal tricky wordt het als je gaat kijken wie die controleurs betaalt. Jawel, de projectontwikkelaars zelf. Een idee van de EU om dat over te laten aan de VN werd door China als onbespreekbaar afgedaan. China neemt het leeuwendeel van alle CDMs voor zijn rekening en wil het veel cash genererende huidige systeem uiteraard niet veranderen. Wat haar onderzoek aantoont is dat niet 30 tot 40% van de CDMs tot meer uitstoot leiden (zoals de meeste studies nu zeggen) maar 90%. Als de wereld er niet in slaagt catastrofale opwarming te voorkomen is het waarschijnlijk omwille van dit cijfer: 76 tot 90% nep-inspanningen die eigenlijk MEER uitstoot betekenen.
Een klimaatakkoord waarin dit soort wantoestanden toegelaten wordt dreigt de wereld enkel de indruk te geven dat we goed bezig zijn om het probleem aan te pakken. Het huidige CDM-systeem is dan ook hét achterpoortje dat we in Poznan moeten sluiten. NGOs uit het zuiden, verenigd in de alliantie Climate Justice roepen dan ook op het systeem niet te verbeteren of corrigeren maar radicaal af te schaffen. Ook het internationaal forum van ‘indigenous people’ beschouwt de CDM als een aantasting van hun rechten. CAN (Climate Action Network) neemt een meer pragmatische koers en probeert binnen de voorstellen die nu op tafel liggen de minst slechte te promoten en aanvullingen te suggereren. Feit is dat zelfs de meest fanatieke activisten weten dat afschaffing op dit moment politiek totaal onhaalbaar is. Zelfs het naar voor schuiven van de minst schadelijke voorstellen op tafel lijkt niet te lukken.
Mochten CDMs dan op zijn minst nog die duurzame ontwikkeling brengen waarvan eerder sprake dan zou men nog kunnen opteren voor een verbetering van enkel de additionaliteit. Helaas blijkt ook hier de retoriek totaal niet te kloppen met de realiteit. Op een grote affiche in het EU paviljoen zag ik CDM en een grote foto van zonnepanelen op 1 affiche staan. Een andere poster van de VN toont eveneens zonnepanelen bij CDM. Vreemd, wat tot op vandaag werd nog niet 1 project met zonnepanelen goedgekeurd voor CDM geld!
Het grootste deel gaat nu naar de bouw van megadammen die helemaal niet duurzaam zijn en zelfs niet voldoen aan de criteria die de World Commision on Dams daarvoor stelde. Wat wil zeggen dat gewone mensen zonder al te veel compensatie moeten oprotten, om maar 1 probleem te noemen. Alsof het probleem nog niet erg genoeg is wil Sarkozy absoluut dat de ontwikkeling van kernenergie ook onder de CDM zou vallen. Saudi Arabië, Noorwegen, de EU, Japan en anderen willen zelfs ‘propere steenkoolproductie’ binnen de CDM brengen. Duurzame ontwikkeling? Ver te zoeken.