Halfweg

Ubugari bolognese 

Na een flinke drie weken doet ‘Au Bon Voyageur’ het nog altijd heel goed en zelfs beter dan tijdens die eerste dagen. Het aantal klanten is gestaag gegroeid, de mensen blijven nieuwsgierig binnenlopen om ons menubord te bestuderen, en we hebben zowaar al een vast cliënteel opgebouwd. Veel muzungu’s zijn daar voorlopig niet bij en al bij al is dat misschien ook niet erg. De blanken die het probeerden, waren weliswaar allemaal enthousiast over het eten en de sfeer maar Musaga blijft voor hen toch een beetje een uithoek. We proberen ons dus vooral te concentreren op de mensen uit de wijk zelf. Dat impliceert dat ik mijn ideeën af en toe een beetje in bedwang moet houden. Het aanbod verse producten is ongelooflijk ruim en ik zie zeeën vol mogelijkheden. De meeste Burundezen eten echter elke dag hetzelfde en echt happig op verandering zijn ze niet. Wel, ook in Europa is niet iedereen (culinair) avonturier natuurlijk … en het succes van de steaks en pizza’s in de restaurants waar veel ex-pats komen zegt ook wel iets over hoe ver al die avontuurlijkheid soms reikt. Sommige nieuwigheden slaan trouwens wel aan: vorige week vroegen drie klanten me wanneer we weer zo’n pizza met spinazie zouden maken, en de sauce bolognese is helemaal een voltreffer. De spaghetti erbij hebben we al weer afgeschaft. De mensen in Musaga vinden het veel leuker en lekkerder om er ubugari (maniokpasta) bij te eten. Het is een beetje zoeken, maar ik ben ervan overtuigd dat er nog meer van die geslaagde kruisbestuivingen te vinden zijn.

Koken met heel weinig geld

Hoewel we een mooi en stabiel aantal klanten over de vloer krijgen elke dag is ons restaurantje zeker nog niet winstgevend. De eenvoudigste manier om dat op te lossen, is de prijzen verhogen natuurlijk, maar dat is tegelijk de eenvoudigste manier om alle klanten weg te jagen en de zaak op te doeken. De koopkracht in dit land is miniem en dat gegeven is absoluut bepalend voor alles wat je hier onderneemt. Ter illustratie: onze dagelijkse omzet is zo’n 50000 Franc Burundais, ofwel 28 euro. Of nog: voor een bordje sauce bolognese vragen we 1000 Franc (60 eurocent), maar voor veel mensen is dat te duur, dus verkopen we ook halve bordjes, voor 500 F. Gelukkig hebben we nog voor zeker 4 maanden buffer uit het projectbudget voor uitbetaling van de salarissen. Dat geeft ons de tijd om het klantenbestand verder uit te bouwen en te investeren in producten waar we wel veel op kunnen winnen. Confituur is daarvan een goed voorbeeld en de vrouwen staan klaar om daar grote hoeveelheden van te maken. Niet alles gaat hier echter zo snel als zij en ik wel zouden willen: we wachten al meer dan een maand op glazen potjes voor die confituur. 

De vrouwen vormen ondertussen een hechte groep en ik ben heel trots op hoe volwassen en rechtvaardig ze het restaurant runnen. We lachen vaak en veel en ik mag er niet aan denken dat ik ze straks allemaal ga moeten missen. Tegelijk zijn ook Burundezen natuurlijk gewoon mensen met hier en daar kleine kantjes. Ik merk bijvoorbeeld dat de komst van deze nieuwe groep vrouwen in het Centre de anderen doet zoeken naar een nieuwe positionering, met alle intriges van dien. Het is een ingewikkeld sociaal spel dat ik vaak niet helemaal kan volgen maar dat me wel mateloos boeit. Burundi is een land met een complexe geschiedenis, zeer complexe omgangsvormen en een complexe bevolking. En toch waait er hoop en geloof door de collines… Toch lopen hier veel sterke mensen met mooie dromen rond. Plus et en vous, Burundi! 

Stof tot nadenken 

Dat ‘Au Bon Voyageur’ mij niet voortdurend meer nodig heeft, behalve als trouwste klant dan, geeft me iets vaker de gelegenheid om te schrijven en om af en toe eens over het hier tergend trage web te surfen, op zoek naar meer richting bij wat ik zie en hoor. Op de voorpagina van de IWACU, krant van de oppositie, stond vorige week in vette letters: ‘Vers une nouvelle guerre?’ Laat ons hopen dat het niet zo’n vaart zal lopen… maar dat er onrust in de lucht hangt, is een feit. Dat vrede niet betekent dat er geen doden vallen eveneens.
Soms lijkt het bijna surrealistisch hoe Burundi gewoon verder bolt, hoe hard het land ook kreunt onder corruptie, armoede en politieke onenigheid. Met een feestlied en een feestcomité zijn wij bijvoorbeeld toch maar in de voorbereiding van 25 jaar CAM gevlogen. Eén week lang ook heb ik met volle teugen genoten van het bezoek van mijn lief. Ook hij heeft nu ontdekt wat voor een heerlijke oase van gastvrijheid en ondernemingszin het Centre wel is. We hebben gesmuld van de zoete ananassen, de gigantische avocado’s, de verrassende sauce ndagala en de verse mukeke uit Lac Tanganyika. In Kirundo (grensprovincie met Rwanda) lieten vissers ons in hun pirogue stappen om het Lac aux Oiseaux en het Lac Cohoha te verkennen. We logeerden er bij de sympathieke zusters van Kigozi, we probeerden tevergeefs de pracht en overvloedigheid van de natuur te rijmen aan de honger en de armoede van de mensen. Met een beetje spijt voelden we achteraf de hitte, het stof en de drukte weer over ons heen spoelen in Bujumbura. 

Het was lastig om nog een keer afscheid te nemen maar aan de andere kant was ik blij dat ik nog niet mee dat vliegtuig op moest. Ik vind het bijzonder moeilijk om me voor te stellen waar ik tot voor een paar maanden mee bezig was in Gent, zeker tegen het licht van alle uitdagingen hier. Dan test ik even of ik de Gentse stadsmissie nog kan opzeggen en dat die precies heel goed in mijn geheugen gegrift staat, stelt me wel een beetje gerust. Misschien zal ik dan toch nog opnieuw geïntegreerd raken…  

Veel warme groeten,

Mien