Sociale Zekerheid niet als last maar als economische motor

Er zijn heel veel landen met een jonge bevolking, niet alleen omdat hun geboortecijfer hoog is maar ook omdat hun levensverwachting zo laag is, omdat mensen vroeg overlijden door een gebrek aan gezondheidzorg. Thema’s van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) onder meer van de “Reproductieve Geneeskunde”, het departement van de WHO geleid door Marleen Temmerman. Voor de ingewikkelde uitdagingen van deze tijd moet er veel meer samenwerking komen tussen de agentschappen van de Verenigde Naties.

Tijdens mijn “Geneefse perioden” hebben we, indien het lukt voor onze agenda’s, een contact , ook deze keer was er weer een boeiende avond met “de obligate” en lekkere kaasfondue in een dorpscafé achter het appartement waar Lou en Marleen wonen. Er is nu al een goede samenwerking tussen de ILO en UNAids (zie andere bijdrage in deze blogreeks). Maar ook voor dit thema dringt samenwerking (WHO-ILO) zich op. Ik heb DG Guy Ryder van de ILO vorige vrijdag beloofd hem in oktober uit te nodigen bij de volgende fondue met Marleen Temmerman.

In het noorden kan je de vraag stellen of het niet in de eerste plaats gaat om een gebrek aan arbeidsplaatsen om jong en oud een kwaliteitsvol werk en inkomen te geven en om de sociale zekerheid en de pensioenen goed te onderhouden.

De woorden die de commissie van deze conferentie in de besluiten hanteert zijn veel meer gebalanceerd dan wat we in Europa over dit thema te horen en te lezen krijgen, al dan niet geïnspireerd door zogenaamde onafhankelijke denktanks of verzekeringsmaatschappijen. “De ILO moet de bevolkingsontwikkeling wereldwijd en op lange termijn bekijken. Beleidsoriëntaties moeten zowel rekening houden met werkgelegenheid als met sociale bescherming voor alle leeftijdsgroepen en over het hele leven. Ze moeten gebaseerd zijn op solidariteit tussen generaties en samenwerking tussen landen. Voor de te nemen opties bij structurele tendensen - zoals de veroudering van de bevolking - mag men zich niet laten leiden door een cyclische en korte termijnvisie gedicteerd door de crisis.”

Sociale zekerheid is tegelijk een mensenrecht en een sociale en economische noodzaak. SZ als economische noodzaak, dat lijkt nu een heel linkse theorie. Maar die is helemaal niet zo revolutionair of nieuw, dat zegt de ILO al van 1919 en het is één van de fundamenten van ons “Rijnlandmodel”. Maar vergeleken met de debatten in België en Europa nu is dit wel heel verfrissend. Het is dus nonsens dat door de afbouw van de sociale zekerheid de economie zal worden aangewakkerd. Het omgekeerde is waar. Er is behoefte aan een nieuw evenwicht. Enkele elementen uit de besluiten van de commissie.

-       Ouderen genieten van sociale uitkeringen maar stoppen hun sociale en of productieve activiteiten meestal niet. De zwaarste medische en zorgkosten doen zich eerder voor tijdens een korte tijd helemaal aan het einde van het leven.

-       Optrekken van de pensioenleeftijd is geen oplossing als de betrokken mensen geen werk hebben. Het is geen besparing wanneer zij dan moeten terugvallen op een andere tak van de sociale zekerheid (werkloosheid of ziekte). Maar als zij op geen bescherming meer kunnen rekenen, valt een ganse generatie in de miserie en heeft dat een heel slecht effect op de economie.

-       Pensioensystemen gebaseerd op repartitie (zoals bij ons) overleven beter de crisis dan kapitalisatiesystemen (zoals in Nederland). De algemene pensioensystemen beschermen beter tegen armoede.

-       De ILO krijgt de opdracht dieper in te gaan op de “zorgeconomie” die niet als last maar als één van de economische motoren moet gezien worden.

Het is misschien, laat ons dromen en hopen, de aanloop naar een nieuwe of aanvullende conventie of aanbeveling die zou kunnen bepalen dat iedereen recht heeft op kwaliteitszorg, die solidair moet gefinancierd worden. Dat zorgverstrekkers recht hebben op waardig werk en dat ook de ondersteunende familiekring (de zogenaamde mantelzorg) met respect moet worden behandeld. Weer een nieuwe uitdaging voor de ILO.