El Salvador: doe het licht maar uit

De congresleden én de president waren bang dat de rechters nog meer uitspraken kunnen doen die de macht van de president en/of van de politieke partijen zou kunnen beperken. Het decreet is dus niet goedgekeurd om de democratie te beschermen of om de staat beter te doen functioneren. Het gaat om belangen, niet van het volk maar van de politieke partijen. Vroeger (voor de burgeroorlog) hadden we hier militaire dictatuur (en precies daarom brak de burgeroorlog uit), nu hebben partijdictatuur (en wie weet wat daar uit voorkomt).

Van alle kanten –links en rechts, nationaal en internationaal- werd het decreet als nefast beschouwd. Scheiding van de drie machten is essentiëel voor de democratie. Als gevolg van de vele protesten vroeg ARENA (uiterst rechtse partij van moordenaar D’Aubuisson) aan het FMLN (ex-guerilla partij) om met de stemmen van beide partijen het decreet terug te schroeven. Het FMLN weigert dit (nog steeds) “omdat ze ook niet voor het decreet gestemd hadden”. Dat argument is zwak en duidelijk niet de reden waarom het FMLN absoluut het decreet niet wil terug schroeven. Het FMLN is bang dat de Grondwettelijke rechtbank zal eisen dat de mensen in 2012 op namen mogen stemmen en niet op partijsymbolen. Het FMLN bepaalt immers wie er wel en wie niet in het congres mag zetelen… alleen de getrouwen aan “het FMLN project”.

Onder internationale druk kwam president Funes, die onder erg zware kritiek staat omdat hij het decreet dezelfde dag van de goedkeuring al ondertekende en in het Staatsblad liet publiceren (met andere woorden: hij is direct betrokken bij het ontwerp van het decreet), met een voorstel voor een nieuw decreet. Daarin stelt hij voor om 743 af te schaffen (dus de eis voor consensus onder de magistraten valt weg) maar in plaats daarvan de plaatsvervangende magistraten een stem te geven. Wat Funes dus voorstelt is niet alleen de stemmen van de vijf magistraten, maar daarnaast ook nog de stemmen van de plaatsvervangers. De vier magistraten, die goed werk deden binnen hun bevoegdheden (al zeggen de politieke partijen dat dit niet waar is) zouden door dit nieuwe decreet nog meer aan banden worden gelegd, want nu hebben ze niet alleen de stem van de vijfde magistraat nodig, maar ook die van hun plaatsvervangers.

Bijvoorbeeld: de vier magistraten verklaarden meteen het decreet 743 “ontoepasbaar”. Volgens president Funes kunnen ze dat nu alleen maar verklaren als ze de stemmen van de plaastvervangers hebben en als hun uitspraken in het Staatsblad gepubliceerd zijn. Tot op vandaag zijn de uitspraken van de rechters rechtsgeldig als ze in een nationaal verspreide krant verschijnen. De directeur van het Staatsblad heeft al laten weten dat hij uitspraken van vier magistraten niet “kan” publiceren omdat het decreet 743 eist dat alle vijf magistraten moeten tekenen… Het wordt dus een straatje zonder einde…

Ook wil president Funes dat de rechters een publiek debat houden over elk thema waarover ze moeten beslissen.

Het is duidelijk wat Funes en de politieke partijen willen: het beetje democratie –in de vorm van scheiding van de machten- dat we nog hadden volledig terugschroeven. Het mooiste voorbeeld daarvan zagen we woensdag laatst. Het FMLN riep hun partijleden en sympatisanten op naar een betoging voor de rechtbank om aan de magistraten te eisen dat ze geen uitspraken meer zouden doen die met de kieswet te maken hebben. Tegelijk eisen ze dat er op het symbool van de partij moet worden gestemd en niet op namen van kandidaten.

Waar ter wereld hebben we dat gezien? Een politieke partij die aan de rechtbank eist haar opdracht te schenden en zich aan de eisen van een politieke partij te onderwerpen? Dat kan alleen in El Salvador, geloof ik.

Het (mijns inziens absurde) voorstel van Funes is naar de politieke commissie doorgestuurd. Die zullen het “bestuderen” en volgende week komt het dan terug in de algemene Congresvergadering. Mocht het dan goedgekeurd worden, dan is het enige wat we nog kunnen doen om de democratie te redden: “opstaan, de lichten uitdoen en de deur dichtgooien…”. (zegt Ernest Rivas Gallont, ex ambassadeur van El Salvador in de VS).