Het centrum van de beschaving

Het is dankzij een uitnodiging van zaakgelastigde Van Belle dat we kort na zessen vertrekken naar de voet van Bala Hissar, de citadel van Kaboel die haar eerste fundamenten kreeg van de Hunnen in de vijfde eeuw.
De zon zit nog achter de Hindu Kush, maar het is al voldoende licht om de trip aan te vatten. Via steile stukken klimmen we naar de hoogste top van de oude wallen, van waar we een letterlijk adembenemend -ik ben veruit de oudste in het groepje van vijf en dat laat zich voelen als de anderen een sprint naar boven trekken- uitzicht hebben over de valleien waarin de verschillende delen van Kaboel zich uitspreiden.
Het was onder andere van op deze flanken dat er aanvallen op Kaboel gelanceerd werden tijdens de burgeroorlog van de vroege jaren negentig. In 1996 gebruikten de Taliban deze plek om de stad aan te vallen en sinds 2001 houdt het Afghaanse leger een oogje in het zeil (al ligt dat leger duidelijk nog onder zeil als wij passeren). De gevolgen van die krijgshaftige geschiedenis zien we onder andere in enkele graven van mujahedin, in een man die ons gadeslaat op één been en twee krukken, in de restanten van mitrailleursnesten en in een serie rood-wit geschilderde stenen, waarmee de Aga Khan Foundation het terrein afbakent dat nog steeds onderzoch moet worden op de aanwezigheid van landmijnen.
Kaboel is ontploft tot een stedelijke gigant van vier miljoen inwoners, zonder dat er veel stedelijke cultuur meegekomen is. Maar nu ligt de ontwakende stad een paar honderd meter onder ons, in bruine tinten en gehuld in sluiers van stof en smog. De bergketens oost en west van de stad hebben een kleine bovenrand van witte sneeuw, die in het oosten eerst roze kleurt vooraleer de zon het volle wit van de sneeuw doet uitkomen tegen de donkere rotsen. Het oogt allemaal onwezenlijk vredig en bovenaards, zeker vergeleken met de onveiligheid, de armoede, de corruptie en de geopolitiek die Afghanistan tot in de verste en hoogste uithoeken teisteren.
De afdaling gaat door steegjes van een van de dorpse wijken die tegen de helling aangebouwd worden en brengt ons tot een punt waar twee kanonnen de poorten van het oude Kaboel moesten beschermen én timen. Elke middag, klokslag twaalf, werden deze kanonnen afgeschoten, zodat iedereen wist dat de dag half was.
Van op het platform dat voor de kanonnen gebouwd is, heb je ook een prachtig hoogtezicht op de moghultuinen van Babur, de man die de moghuldynastie in India stichtte in het begin van de zestiende eeuw (en die zou duren tot begin van de achttiende eeuw). Babur had een heel bijzondere verhouding tot Kaboel, want voor hij stierf in Agra (waar Shah Jehan, een van zijn opvolgers, later de Taj Mahal zou bouwen) vroeg hij om begraven te worden in Kaboel -een wens die zeven jaar na zijn overlijden ook gerealiseerd werd.
Babur rust nu in een klein mausoleum dat binnen de tuinen ligt die hij zelf liet aanleggen. De eeuwige aanwezigheid van de grote veroveraar én grote cultuurverspreider in Kaboel, bevestigt voor de Afghanen dat hun stad en hun land werkelijk het centrum van de wereld en van de beschaving is. Het land is in elk geval wel het kruispunt geweest van vele handelswegen in de geschiedenis, maar is ook bezocht door zowat alle veroveraars die zich in deze contreien gewaagd hebben, van Alexander de Grote en Genghis Khan over Limur Lenk tot het Britse Rijk, de Sovjetunie en de westerse alliantie onder leiding van de Navo.
Wij, Belgen, kunnen ervan meespreken: je kan soms maar beter géén kruispunt zijn, want dat is uiteindelijk waar de klappen, de bommen en de doden vallen.