The Killing Fields

Dat je de soldaten bijna dankbaar moet zijn. Je wilt het niet, je weet dat je vader niets misdaan heeft. Maar je mag geen emotie tonen. Ook al ga je hem nooit meer terugzien. Want als je emotie toont, dan nemen ze jou ook mee. Maar niet enkel jou, ook je kinderen en misschien zelfs de buren. Gewoon omdat jij sympathie toonde voor je vader, een zogenaamde schurk.

Dat is wat er jarenlang gebeurde in Cambodia ten tijde van de Rode Khmer, toen Pol Pot aan de macht was. Pol Pot wilde een communistische staat creëren, Ankor. Hij wilde iedereen “gelijk” maken. Maar zo “gelijk”, dat iedereen er hetzelfde moest uitzien, dezelfde kledij moest dragen en even intelligent moest zijn. Mannen en vrouwen werden vaak gescheiden en in aparte dorpen gezet. Het dragen van een bril was een teken van intellect, geloof was verboden, andere muziek dan communistische liederen waren uit den boze.

Killing fields

Iedereen die deze nieuwe staat in de weg stond, werd “verwijderd”. Opgesloten in gevangenissen, gemarteld net zolang die bekentenissen aflegde of stierf. Als men de martelingen overleefde, en dus nooit gepleegde daden bekende, dan werd hij naar één van de vele Killing Fields gebracht. Een naam die later aan deze gebieden gegeven werd. Wie daar toekwam, werd quasi onmiddellijk afgemaakt.

Kogels waren kostbaar, dus werden niet verspild. Alle gevangenen moesten voor een put gaan zitten en werden dan afgemaakt met alles wat men vinden kon. Bamboe stokken, werkgereedschap, hakmessen, bijlen, hamers… Je kan je wel voorstellen dat het niet onmiddellijk een pijnloze en snelle dood was. Het was zelfs zo dat velen onder hen nog leefden toen ze in de put vielen. Daarom strooide men DDT over de lichamen zodat ze zeker zouden sterven én om de geur van de honderden rottende lijken te maskeren

Omdat alle Killing Fields tussen dorpjes lagen en men niet wilde dat deze gruwelijke daden ontdekt zouden worden, had men in de bomen grote speakers gehangen die dag en nacht loeiharde communistische liederen uitspuwden die het geschreeuw van de mensen moest overstemmen. De bevolking dacht oprecht dat er vaak communistische feesten en vergaderingen doorgingen. En als ze het wisten, durfden ze zeker niet te spreken. De angst was zo groot omdat je van niemand wist of hij je zou verraden.

Pol Pot

Rond 1980 vond men de eerste massagraven, grote stukken land met bulten als zweren er op. De rottende lijken waren gassen beginnen vormen en die duwde de aarde als kankergezwellen naar boven. Hier en daar waren de lichamen weer aan het oppervlakte gekomen.

Voor deze gruweldaden leefden er ongeveer vier miljoen Cambodjanen in het land. In totaal zijn er hier bijna twee miljoen mensen van vermoord.

Een van de leuzes van Pol Pot was “Je kan beter een onschuldig man vermoorden dan een schuldig man laten leven”. En een andere was “het gras moet je met de wortels mee verwijderen”. 

Met deze geschiedenis leven de hedendaagse Cambodjanen. Een zwaar verleden. Ik vind dit een belangrijk stukje geschiedenis dat ik je wil meegeven om de cultuur van deze mensen beter te kunnen begrijpen en hoe ik daar een plaatsje in probeer te veroveren met mijn acties.

Het jarenlang niet mogen tonen van je emoties, altijd leven in angst. Een stomme discussie met je buur kan ertoe leiden dat hij je beschuldigt van tegenwerking van de staat Ankor. Elke vorm van emotie moet afgeblokt worden en daar sta ik dan… een raar geklede man met groen haar en een rode neus. Een man die uitbundig is, toenadering zoekt en interactief met je wilt zijn.

Cultureel clownen

Eergisteren trad ik op voor een hele grote groep mensen. Ik stond op dynamische stelten, waarmee je kan rennen, springen en dansen. De mensen vonden het fantastisch. Ze hadden dit nog nooit gezien en ze kwamen massaal kijken. Enkele kinderen durfden het aan om dichterbij te komen. Maar velen waren ook bang. Als ik te dichtbij kwam, liepen ze weg. Keek ik in hun ogen en begroette ik hen in mijn beste Cambodjaans, dan durfden ze niet reageren.

Gelukkig waren er ook velen die het wel begrepen of die snel doorhadden dat ik het deed om hen te entertainen. Zoals de man die even met mij aan het volleyballen was.

Zeker bij mijn tweede optreden voelden velen zich meer op hun gemak. High Fives werden uitgedeeld en ik kreeg zelfs een paar keer een stevig applaus. 

En uiteraard kwamen de cultuurverschillen ook weer bovendrijven. In België vinden kinderen het geweldig om op een rij te gaan staan zodat de steltenloper over hen heen kan wandelen. Of tussen de benen lopen als een poort. Hier probeerde ik dat ook… het lukte wel, maar met weinig succes. Achteraf kreeg ik te horen dat het leek alsof ik op de hoofden van de kinderen wandelde. En een hoofd van een kind… dat mag je zelfs niet met je hand aanraken. Doe je dat wel, dan steel je zijn ziel…

Met die nieuwe informatie ben ik gisteren vol goede moed er terug in gevlogen, en met succes! Vanaf nu stel ik me altijd eerst voor aan het publiek, leg ik uit wat ik kom doen. De persoon die mij begeleidt vertaalt dan naar Khmer. En die eenvoudige boodschap stelt de mensen gerust. Ze weten wat de bedoeling is en wat er van hen “verwacht wordt”. Hierdoor ontspannen ze en staan ze meer open voor de animatie. Het aantal foto’s dat er van mij intussen genomen zijn… Niet te tellen! :-)

Vanaf morgen ga ik een terminaal ziek kindje - met een kankergezwel in zijn buik en keel - volgen. Hij moet op controle in het ziekenhuis en ik mag mee. Misschien krijg ik wel toelating om ook in het ziekenhuis te clownen… Duim je mee voor mij?