In den beginne...

In het begin, lang geleden, was er de gedachte dat Artsen Zonder Grenzen een organisatie zou zijn waar ik mee wilde werken. Ze zijn neutraal, onpartijdig, niet-religieus en gaan naar alle moeilijke plaatsen. Ze doen alles zoals het hoort, ze hebben een morele ruggengraat – dat werd me wel duidelijk toen ze een tijdje na de aardbeving in tsunami eind 2004 aan het publiek meldden dat ze geen schenkingen meer nodig hadden voor de tsundami. Er werd toen zoveel geld geschonken dat het niet meer in de juiste tijdspanne en op de juiste manier gebruikt kon worden. Daarom kondigde Artsen Zonder Grenzen aan dat het geld op verzoek zou worden terugbetaald, of dat het gebruikt zou worden voor andere projecten.

Ik heb lang en diep nagedacht of ik bij Artsen Zonder Grenzen zou solliciteren. Ze vragen immers wel een behoorlijk engagement, minimaal zes maanden en gewoonlijk een jaar. Dat is een hele tijd om van huis weg te zijn. Een hele tijd om te zorgen dat alles in orde komt met het werk, het huis, de kinderen, vrienden, rekeningen en alles wat in zo’n periode onverwacht kan gebeuren. En er is natuurlijk nog het feit dat je je loon voor lange tijd moet opgeven. Zo veel keuzes te maken. Zo veel keuzes die je haast niet kunt maken.

Ik heb al in Afrika gewerkt. Ik heb rondgereisd. Ik bleef maar denken, denken, denken. Ik vertelde het aan niemand. Ik wist niet of ze me zouden aannemen, maar ik dacht het wel kon. Ik zei het tegen niemand, voor het geval dat ze nee zouden zeggen. Ik dacht dat ik wel wist waar ik aan begon. Dus stuurde ik het formulier op (heel lang, heel gedetailleerd), en dan maar wachten. En wachten. En nog wat wachten. Uiteindelijk heb ik zelf gebeld, en ze zeiden: “Sorry, je aanvraag is niet behandeld, maar zou je kunnen langskomen voor een gesprek?” Ik zei ja. “Lukt morgen voor jou?” “Ja, morgen kan ik langskomen.” En zo is het begonnen.

Een kleine kamer. Twee interviewers en ikzelf. Moeilijke vragen. “Als je projectcoördinator, die trouwens 20 jaar jonger is dan jij, je vertelde dat er een dringende evacuatie moest gebeuren om veiligheidsredenen, en wel NU, en je moest je spullen en al je patiënten achterlaten, en je wist dat ze het waarschijnlijk niet zouden overleven, zou je dan blijven of vertrekken?” Ik denk aan een liedje, maar ik kan er geen antwoord in vinden. Dit moet een test zijn, denk ik. Volg ik orders op? Geef ik het welzijn van de patiënten voorrang op dat van mij? Oh jeetje.

Ze zeiden ja. Je wordt voorwaardelijk opgenomen in de ‘pool’ van vrijwilligers, en we nemen contact met je op als we een functie vrij hebben die bij jouw vaardigheden en onze behoeften past. Maar eerst moeten we je referenties contacteren, dan moet je een hele reeks medische tests ondergaan en een hoop inentingen krijgen, en dan pas zullen we je laten weten of je volledig geaccepteerd bent. Vervolgens lees je het functieprofiel en kun je zelf beslissen of je in die specifieke job geïnteresseerd bent. En dus wacht je. Ik heb intussen geleerd dat het wachten heel kort maar ook heel lang kan duren.

Dus vertelde ik het aan familie en vrienden, en nam ik emotioneel afscheid van mijn vriend. De lokroep van het onbekende, de uitdaging om voor Artsen Zonder Grenzen te werken, was sterker dan mijn wortels. Het was een moeilijk gesprek, maar mijn vriend aanvaardde het en liet me vrij om mijn avontuur na te jagen. Ik ben hem daar dankbaar voor.

En eindelijk kwam er dan een functieprofiel in het gloednieuwe land Zuid-Soedan. Het aanbod bereikte me op de dag dat Zuid-Soedan onafhankelijk werd. Misschien was het karma, een teken dat ik daarheen moest gaan. Of misschien wilde ik gewoon wég, na al die maanden denken en hopen en twijfelen en wachten. Ik zei dat ik het misschien wel zag zitten, zij zeiden nee, maar wat denk je van deze andere job? Ik zei dus ja. Ja, ik wil.

Maar eerst moet je in opleiding, zeiden ze, op PPD-oriëntatie (Primary Preparation for Departure). Een week in Amsterdam met 40 andere nieuwkomers, 12 uur per dag studeren en lessen bijwonen, en constant uitgedaagd worden. Zo moet ik meer leren over waar ik aan begonnen ben.

Ik hield vooral van de rollenspellen, om er proberen achter te komen hoe je moet reageren als er een vuurwapen op je gericht wordt, of niet rechtstreeks op je gericht wordt. Het is een andere reactie. Auw. En een boek met de titel Staying Alive, legt uit wat je moet doen als er een granaat op je afkomt. Goed om weten.

De week verliep goed. Het was een opluchting om tijd door te brengen met mensen die begrijpen dat we allemaal de beslissing hadden genomen om voor een humanitaire organisatie te werken die op gevaarlijke plaatsen komt. We waren ons allemaal bewust van de beslissing die we maakten, en we moesten die beslissing hier niet verantwoorden. We hadden allemaal meegemaakt dat mensen je thuis bekijken alsof  je compleet gek geworden bent als je vertelt wat je van plan bent.

Het was geweldig om niet te moeten uitleggen waarom ik als vrijwilliger naar een gevaarlijke plek wilde, waar je maandenlang uit blik eet, zonder stromend water maar mét slangen en hagedissen, en waar je slaapt in een tukul, een modderhut met rieten dak die tegen 3 uur ‘s ochtends tot 35°C is afgekoeld.

Het is moeilijk, want soms had ik niet echt een goed antwoord klaar. Het is zo moeilijk om een gevoel om te zetten in woorden. Een behoefte. Een moeilijk uit te leggen verlangen. Het was zo goed om deel uit te maken van de groep, die me begreep zonder dat ik iets hoefde te zeggen.

En dus ging ik thuis mijn koffers pakken.

Het eerste deel van Lorna’s blog lees je hier.