Vluchtelingen uit Birma: droppen op zee, die handel?

De Thaise marine zou bootjes met Rohingya vluchtelingen uit Birma hebben tegengehouden, deze mensen hebben afgeranseld en op volle zee hebben gedropt. Pas na weken van ontkenningen, geplande onderzoeken en druk van het VN- vluchtelingenagentschap UNHCR, werd duidelijk dat dit verhaal werkelijkheid was.
Bijna 650 vluchtelingen spoelden reeds aan op de kusten van Indonesië en India. Naar andere bootjes wordt nog steeds gezocht, maar voor de inzittenden wordt het ergste gevreesd. Alweer een blaam op het internationale imago van Thailand. De kersverse premier Vejjajiva beloofde dan ook een onderzoek, en zou  een internationale conferentie bijeenroepen in de regio om het probleem te bespreken. Ondertussen gaat deze praktijk echter wel gewoon door, getuigen de laatste nieuwsberichten.

Schendingen

Thailand begaat hier een flagrante schending van het recht op asiel en het internationale ‘non-refoulement’ principe: het recht om niet te worden teruggestuurd naar een land waar men discriminatoir kan worden vervolgd. Hoewel zij stellen dat het om economische vluchtelingen gaat, strookt dit niet met de werkelijkheid.
De Rohingya zijn een moslim- minderheid afkomstig van het westen van Birma, aan de grens met Bangladesh. De Birmese militaire junta beweert dat de Rohingya eigenlijk Bengali zijn. Ze baseren zich hiervoor op een ‘Lijst van honderd nationale rassen’, die werd opgesteld ten tijde van de Britse kolonisatie. Bangladesh weigert echter eveneens deze mensen als hun burgers te erkennen, daar zij reeds eeuwenlang in Birma wonen, en behandelt hen dan ook als illegale migranten. Het resultaat is dat deze hele etnische groep staatloos is, en systematisch wordt onderdrukt en uitgebuit.
Vrijheid van meningsuiting is er nooit geweest sinds de Birmese generaals de macht grepen in 1962, maar voor de Rohingya is er daarenboven ook geen vrijheid van beweging, van beroep of zelfs van burgerlijke staat. Inderdaad, huwen mag enkel met toestemming van de lokale junta- vertegenwoordiger, die daar zeer veel smeergeld voor vraagt. Wie die som niet kan betalen en in het geheim huwt, kan hiervoor een jarenlange gevangenisstraf krijgen. Zij zijn de enige bevolkingsgroep in Birma die aan deze strenge voorwaarden wordt onderworpen, omwille van hun etniciteit.
Daarenboven komt nog wijdverspreide dwangarbeid en een desastreuze economische situatie. Hoewel dat laatste dus wel degelijk een rol speelt, zijn de oorzaken van de uittocht van de Rohingya voornamelijk politiek, en moeten zij asiel kunnen aanvragen; iets wat hen in de hele regio systematisch wordt ontzegd.

Zware clashes

Na zware clashes in het begin van de jaren ’90 vluchtten meer dan 200.000 Rohingya  de grens over met Bangladesh. Zij vertelden over dwangarbeid, arbitraire executies, martelingen, afgebrande moskeeën en ingenomen land.  Bangladesh, dat zelf kampt met zware economische problemen en overbevolking, wilde deze bijkomende last niet dragen en begon de vluchtelingen gedwongen te repatriëren, met instemming van Birma.
Het VN- vluchtelingenagentschap zag zich genoodzaakt te kiezen voor het ‘minste kwaad’, en besloot mee te werken aan de operatie (tot grote verontwaardiging van plaatselijke NGOs) om zo de ‘re-integratie in een situatie waar de oorzaken van de vlucht zijn verdwenen’, te monitoren. Meer dan 10 jaar later is UNHCR nog steeds in de regio aanwezig en verblijven nog steeds 20.000 vluchtelingen in de kampen in Bangladesh.
Daarenboven proberen meer dan 200.000 vluchtelingen te overleven buiten de kampen, verstoken van enige hulp. Om te ontsnappen aan deze uitzichtloze situatie wagen velen het erop om de risicovolle tocht over zee te maken naar Thailand, om van daaruit de grens met Maleisië over te steken.
Tot nu toe werden de bootvluchtelingen die werden onderschept in Thaise wateren,  getransporteerd door de immigratiediensten naar Mae Sot, een stadje op de Thais- Birmese grens. Daar werden ze over de grens gezet, en overgeleverd aan mensensmokkelaars. Die hielden hen vast tot een familielid losgeld betaalde, waarna ze werden losgelaten of alsnog werden verder gesmokkeld naar Maleisië.
Deze strategie, die een hallucinante samenwerking van politie en criminelen inhield, werkte uiteraard niet. Parallel met de stijgende influx van bootvluchtelingen werd plots , zonder enig bewijs, beweerd dat de Rohingya de moslimopstand in het zuiden van Thailand kwamen versterken. Vandaar dat het Thaise leger nu besloot om korte metten te maken met deze instroom van bootvluchtelingen door hen ogenblikkelijk het land uit te zetten.

Veroordeling

Waar blijft de internationale politieke veroordeling van deze wanpraktijken? Hoewel Thailand reeds vele andere Birmese vluchtelingen opvangt in kampen, tart de manier waarop zij met de Rohingya omgaan alle verbeelding. Zelfs indien Bangkok weigert te erkennen dat de Rohingya vluchtelingen zijn, is het totaal onaanvaardbaar mensen op volle zee te dumpen en te hopen dat zij door de stroming ‘de last’ van een buurland worden, als ze de ontbering al overleven. Alsof zij gewoon een ‘ding’ zijn dat kan geëxporteerd worden.
De Rohingya moeten asiel krijgen, in plaats van de huidige bestraffing van illegale intrede, wat volgens het internationale recht niet kan voor vluchtelingen. Bovendien wacht hen een jarenlange gevangenisstraf bij repatriëring want illegaal het land verlaten is ook niet toegelaten in Birma. Deze mensen hebben reeds zwaar genoeg geleden door jarenlange onderdrukking en systematische schending van hun basisrechten als mens, zonder dat zij ook nog eens door democratische (?) buurlanden extra worden ‘aangepakt’.
Waarom wordt hiertegen niet gereageerd? Elk land is er als de kippen bij om zichzelf op de schouder te kloppen door extra sancties af te kondigen tegen de Birmese generaals. Waarom wordt er dan geen politieke aandacht geschonken aan de mensen die dit regime ontvluchten? Heerst er soms enige vrees dat dan het eigen vluchtelingenregime onder de loep wordt genomen?
Inge Brees is onderzoeker van de Conflict Research Group, verbonden aan de Universiteit Gent. Zij doet onderzoek naar de livelihoods, integratie en transnationale praktijken van Birmese vluchtelingen in Thailand.