‘Europese bedrijven hebben de plicht om kinderrechten na te leven’

Europese ondernemingen hebben de plicht om kinderrechten na te leven bij hun werkzaamheden en kinderen doeltreffender te beschermen tegen schade voortvloeiend uit de productie, marketing en het gebruik van hun producten. Dat schrijft Bertrand Bainvel, UNICEF-vertegenwoordiger voor de EU.

Als het ’s morgens tijd is om op te staan, denk ik dat veel lezers van dit artikel er dezelfde routine op nahouden. U slaat de lakens terug, springt uit bed, wast zich, trekt schone kleren aan en ontbijt voordat u de dag aanvat.

We volgen deze routine zonder erbij na te denken waar onze kleding, voedsel en beddengoed vandaan komen, hoe ze geproduceerd zijn en in welke omstandigheden. En we denken waarschijnlijk dat ze geproduceerd zijn door mensen zoals u en ik, volwassenen met een stabiel inkomen.

UNICEF en de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) brachten aan het licht dat het er in werkelijkheid vaak alarmerend anders aan toegaat: meer dan 160 miljoen kinderen in de wereld voeren een of andere vorm van werk uit. 160 miljoen is een onvoorstelbaar cijfer.

160 miljoen is een onvoorstelbaar cijfer.

Laten we glashelder zijn. Als we het over kinderarbeid hebben, gaat het niet om een weekendbaantje of een krantenronde om wat zakgeld te verdienen of een beetje werkervaring op te doen. Nee, we hebben het over kinderen die in moeilijke, hardvochtige, vaak gevaarlijke en ongezonde omstandigheden werken. We hebben het over kinderen die geen kans op onderwijs krijgen, kinderen die worden blootgesteld aan giftige stoffen en verontreiniging met een onomkeerbaar effect op hun gezondheid en met langetermijngevolgen voor hun welzijn. Kinderen die nooit kind mogen zijn en een onzekere toekomst hebben.

Heel wat kinderen in Europa verkeerden vorige eeuw in zo’n doemscenario. Sommige kinderen in de Europese Unie en talloze kinderen in uiteenlopende delen van de wereld leven nog altijd in zo’n situatie. Het leven van kinderen loopt hierdoor gevaar en toch laten bedrijven na om de impact van hun productie op kinderen te voorkomen en te beperken in elke fase van hun productieketen.

Niet alleen kinderarbeid en uitbuiting berokkenen kinderen schade. Kinderen en hun wereld worden in reclamecampagnes gebruikt, ze krijgen normen en gedrag voorgespiegeld die hun gezondheid, veiligheid en welzijn in gevaar brengen. Negatieve en discriminerende stereotypen worden in stand gehouden, hun uitbuiting en seksueel misbruik worden zelfs in zekere mate getolereerd. Denk aan de invloed van marketing- en reclamepraktijken op hun keuzes, of aan de verkoop van ultrabewerkte voeding die gevaarlijk bijdraagt aan hun ondervoeding. Bedenk ook hoe sommige industrieën de omgeving waar kinderen leven, leren en spelen verontreinigen en zo hun gezondheid nu en in de toekomst schaden, waarbij kinderen veel gevoeliger zijn voor vervuilende stoffen dan volwassenen.

En zoals zo vaak zijn schadelijke invloeden voor kinderen en gemeenschappen uiteindelijk ook schadelijk voor de belangen van ondernemingen. Bedrijven hebben er dus baat bij om concreet rekening te houden met deze dimensie.

De nieuwe Europese richtlijn inzake passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid (*) geeft de EU een ongeziene kans om ondernemingen die op haar grondgebied gevestigd zijn of er winst maken een duurzamere koers te laten varen, met meer oog voor mensenrechten. Zo kan de Unie kinderrechten helpen verwezenlijken en voor een leefbare planeet zorgen. De EU mag deze kans niet voorbij laten gaan.

Een Europese richtlijn zal een eerlijk speelveld creëren voor ondernemingen die al doen wat juist is, ten gunste van kinderen.

Europa drijft handel in de hele wereld. Bedrijven die er winst maken en in de EU verkopen, hebben vaak complexe productieketens in de hele wereld, ook in landen waar kindermisbruik en inbreuken op kinderrechten niet systematisch worden bestraft. In veel sectoren behoren Europese bedrijven tot de wereldleiders. Ze kunnen het gedrag van andere ondernemingen sterk beïnvloeden en zo opkomen voor nieuwe normen die ervoor zorgen dat bedrijven overal ter wereld de mensenrechten – met inbegrip van kinderrechten – naleven.

Sommige Europese ondernemingen nemen het voortouw en werken met respect voor deze rechten. Het zou jammer en onrechtvaardig zijn dat hun concurrentiepositie hierdoor verzwakt en dat andere ondernemingen sterker kunnen concurreren door te profiteren van sociale dumping ten nadele van kinderen. Een Europese richtlijn zal een eerlijk speelveld creëren voor ondernemingen die al doen wat juist is, ten gunste van kinderen.

Als fervente voorvechter van het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind en als Europeaan vind ik het zeer bemoedigend dat het Europees Parlement de richtlijn inzake passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid heeft goedgekeurd. Nu moet de Raad van de lidstaten van de Europese Unie dezelfde weg volgen. UNICEF roept het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie op om, in samenwerking met de Europese Commissie, deze richtlijn aan te nemen en de kinderrechten duidelijk op te nemen in het toepassingsgebied, en om daarnaast een aantal begeleidende maatregelen op te stellen die bedrijven helpen om inbreuken op kinderrechten te voorkomen.

Natuurlijk bestaan er veel factoren die kinderen ertoe dwingen om te gaan werken en dragen niet alleen ondernemingen de verantwoordelijkheid om kinderarbeid uit te roeien en kinderrechten te beschermen, maar ze kunnen hiertoe zeker bijdragen. Het is ook belangrijk dat overheden door middel van hun wetgeving en beleid inzake sociale bescherming de onderliggende oorzaken van kinderarmoede aanpakken en daarbij worden ondersteund.

We hebben allemaal zo onze vaste routines waar we niet bij stilstaan. Daarom moeten wij allemaal, ook ondernemingen, in onze routines waken over de naleving van kinderrechten.

Bertrand Bainvel is directeur van het UNICEF Liaison bureau bij de EU.

(*) Sinds het schrijven van dit artikel, hebben het Europees Parlement en de Raad een politiek akkoord bereikt over de EU Corporate Sustainability Due Diligence-richtlijn. Veel details over de impact ervan op kinderen blijven in dit stadium echter nog onzeker.