Congolese burgerbeweging schreeuwt: stop de repressie!

De misdaad van deze zes jonge activisten? “Oproep tot rebellie tegen de gevestigde autoriteiten”. Het belangrijkste bewijsstuk? De tekst op een spandoek voor de nationale actiedag: “Wij eisen een machtswissel via verkiezingen in respect met de grondwet”.

16 februari 2016 werd door het nieuwe burgerplatform Front Citoyen 2016 omgedoopt tot de nationale actiedag “Journée des Villes Mortes”. Het antwoord van de Congolese bevolking was verbluffend. De aders van de grote steden waren letterlijk leeggelopen.

Deze vreedzame actie was een geweldloze maar krachtige stem voor democratische verkiezingen en voor het aftreden van president Joseph Kabila in 2016. Het was eveneens een stille herdenking van de vele slachtoffers van repressie en geweld in de regio. De reikwijdte van de actie toont de breed gedragen honger naar verandering aan. Toch moesten hiervoor alweer individuen aan de schandpaal.

Aanhoudingen op 16 februari

Op bevel van de gouverneur van Noord-Kivu, Julien Paluku, en de provinciale politiecommissaris, Vital Awashango werden op 16 februari om 4u30 zes jongeren gearresteerd, gemarteld en opgesloten in de stad Goma (Noord-Kivu). John Anipenda, Serge Sivya, Melka Kamundu, Ghislain Muhiva, Justin Kambale en Rebecca Kavugho hielden een ochtendwake ter voorbereiding van de Villes Mortes.

De jongeren kregen een gevangenisstraf van twee jaar voor hun poging tot deelname aan de nationale actiedag.

De jongeren werden - in allerijl, zonder raadpleging van een advocaat of een mensenrechtenorganisatie - voorgeleid aan het parket van Goma. Gisteren kregen ze een gevangenisstraf van twee jaar voor hun poging tot deelname aan de nationale actiedag.

Diezelfde ochtend werden in de hoofdstad Kinshasa twee burgeractivisten (Bienvenu Matumo en Héritier Capitaine) meegenomen en opgesloten in het hoofdkantoor van de inlichtingendiensten (Agence National des Renseignements). Niemand mocht hen bezoeken.

Officieel waren er die dag in Kinshasa geen aanhoudingen, aldus het hoofd van de Nationale Politie. Toch werden beide activisten op 19 februari voorgeleid aan het parket en deze week overgebracht naar de gevangenis van Makala in Kinshasa.

Repressie als antwoord op geweldloos verzet

Alle jongeren die aangehouden werden zijn leden van LUCHA (Lutte pour le Changement), een burgerbeweging de sinds een aantal jaren de algemene malaise in Congo een geweldloze stem durft te geven. De beweging is actief rond basisrechten als water, vrede in Oost-Congo en democratische verandering. Ondanks de repressie laat LUCHA zich niet afschrikken door willekeurige arrestaties door het regime van president Joseph Kabila.

Ondanks de repressie laat LUCHA zich niet afschrikken door willekeurige arrestaties

De repressie neemt erg toe sinds 2015. In maart vorig jaar vond een atelier plaats met leden van LUCHA en een andere Congolese burgerbeweging Filimbi. Ook de activisten van Y’en a Marre uit Senegal en Balai Citoyen uit Burkina Faso waren van de partij. Tijdens de persconferentie werden een aantal personen aangehouden.

Onder het mom van “bedreiging voor de staatsveiligheid” zette de Congolese overheid de Afrikaanse deelnemers het land uit. De Congolese activisten Fred Bauma (LUCHA) en Yves Makwambala (Filimbi) zitten al bijna een jaar in de gevangenis van Makala. Er is nog altijd geen officiële veroordeling.

In november vorig jaar vond een andere bijeenkomst van 500 mensen plaats in Goma. Het ging om een wake ter ere van de doden van Beni (Noord-Kivu). De massa werd opgeschrikt door traangas en kogels. Sindsdien zitten twee LUCHA-activisten (Juvin Kombi en Pascal Byumanina) vast in de gevangenis van Goma. Ze worden vervolgd wegens “het verstoren van de publieke orde”, maar hun proces staat “on hold”. De slachtpartijen in Beni, Lubero en Ituri gaan tot op heden gewoon door.

Stabiele machtswissel vraagt mondige burgerbeweging

Elke vorm van solidariteit met de gevangenen wordt beantwoord door nog meer arbitraire arrestaties. Bij een solidariteitsactie aan de gevangenis van Goma van een honderdtal studenten op 17 februari werden een twintigtal studenten gearresteerd. Zij kwamen vrij onder druk van nog meer manifestanten. Maar een aantal symbolische kernfiguren worden gevangen gehouden.

Het Front Citoyen, de initiatiefnemer van de actiedag, is een burgerplatform van oppositie, middenveld en jongerenbewegingen. Het ontstond eind 2015 op Ile de Gorée in Senegal. De Congolese overheid bestempelt het front als een coalitie voor de destabilisatie van Congo. Het front veroordeelt de patstelling van het verkiezingsproces en kant zich tegen een nieuw ambtstermijn voor Kabila.

LUCHA is één van de actieve en jonge krachten binnen het front. Het regime doet een wanhopige poging om een vastberaden burgerbeweging met een honger naar verandering het zwijgen op te leggen. Gebukt onder de repressie blijft LUCHA haar aanhangers oproepen zich vreedzaam te verzetten tegen de repressie en niet te grijpen naar het geweld waar de overheid zo tuk op is.

Internationale veroordeling

Ook internationaal worden de aanhoudingen veroordeeld. De Afrikaanse Unie, de Verenigde Naties, de Europese Unie en de Francofonie roepen op tot een machtswissel binnen de voorziene grondwettelijke termijn. “Het beperken van de politieke ruimte en de herhaaldelijke mensenrechtenschendingen bedreigen eveneens het electorale proces”, zo klinkt het.

Om het verkiezingsproces in Congo ten volle te ondersteunen moet de internationale gemeenschap, waaronder de Belgische overheid, alle middelen inzetten opdat slachtoffers van de afgelopen repressie worden vrijgelaten. De internationale gemeenschap moet ook dringend een halt toeroepen aan verdere willekeurige aanhoudingen en intimidaties.

Geloofwaardige verkiezingen zijn enkel mogelijk als alle politieke opposanten en activisten de vrijheid hebben hun opinie te laten gelden. Een opinie die nu meer dan ooit van belang is.

Nele Aelbrecht, i.s.m. Nadia Nsayi (Broederlijk Delen / Pax Christi Vlaanderen)