Zuid-Soedan glijdt af naar anarchie

Elke nieuwe confrontatie maakt de al prangende situatie in het land erger

Zondag moesten de delegaties van president Salva Kiir en zijn voormalige medewerker, nu rebellenleider Riek Machar een finaal voorstel doen om een overgangsregering op de been te brengen en acht maanden conflict te beëindigen. Dat gebeurde niet. Integendeel: het weekend bracht nog meer geweld.

Elke nieuwe confrontatie maakt de al prangende situatie in het land erger. De internationale gemeenschap heeft gewaarschuwd dat al in december hongersnood kan uitbreken. Minstens een miljoen mensen krijgen dan met voedseltekorten te maken. En zolang het geweld voortduurt, hebben hulporganisaties geen toegang tot de tienduizenden mensen die hun hulp nodig hebben.

Er zijn op het terrein geen tekenen dat het geweld binnen afzienbare tijd stopt. Rapporten spreken eerder over meer wapens die het land instromen om een volgende slag voor te bereiden.

Niet enkel de strijdende partijen zijn verantwoordelijk voor het geweld. Begin deze maand executeerde een lokale militie, die geen banden heeft met een van beide partijen, zes hulpverleners bij de grens met Soedan. Als de twee kanten al aan het werk gaan in de onderhandelingen, is de kans groot dat ze een oplossing bedenken voor een situatie waar ze geen controle meer over hebben.

Politiek geruzie

Het nu al acht maanden durende conflict begon als politiek geruzie tussen Kiir en Machar over wie controle kreeg over de Soedanese Volksbevrijdingsbeweging, de heersende partij. Het geschil liep snel uit op etnische spanningen en leidde tot mensenrechtenschendingen.

‘Aanvallen op burgers en de vernieling en plundering vormen de kern van hoe deze oorlog gevochten wordt’, zegt Skye Wheeler van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. Patiënten worden doodgeschoten in hun ziekenhuisbed en mensen die schuilen in moskeeën of VN-kampen worden uitgemoord. Minstens tienduizend mensen zijn gedood, en nog eens 1,5 miljoen anderen sloegen op de vlucht.

Anarchie

De moord op de hulpverleners in Maban is een teken dat het geweld zich uitbreidt. Maban, waar tienduizenden vluchtelingen een relatief veilige haven gevonden hadden, was tot nog toe grotendeels gespaard gebleven van de gevechten.

De VN-missie in Zuid-Soedan waarschuwt in een persbericht dat Maban het risico loopt om in anarchie te vervallen. Als er geen vredesakkoord komt, kan die anarchie zich verspreiden naar andere delen van het land. “We hebben gezien hoe misbruik leidt tot meer geweld en misbruik tijdens wraakaanvallen op burgers”, zegt Wheeler.

Hongersnood

Als hulpverleners een doelwit worden, kan de ellende nog sterk toenemen

Maar de moord op de hulpverleners kan nog meer consequenties hebben. De bevolking in de conflictgebieden is bijna volledig afhankelijk van de hulp door de Verenigde Naties en andere organisaties voor voedsel, onderdak en bescherming.

Nu al denkt de VN 1,8 miljard dollar nodig te hebben om 3,8 miljoen mensen te kunnen helpen voor het einde van dit jaar. De situatie kan technisch gezien nog geen hondersnood genoemd worden, maar ‘er is extreme ellende’, zegt Sue Lautze van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO).

Als hulpverleners een doelwit worden, kan die ellende nog sterk toenemen. In Maban helpt een team van de organisatie Medair bijvoorbeeld om zestigduizend mensen van schoon water en medische zorg te voorzien. Na de aanvallen trok de organisatie haar personeel terug. Het is nog niet duidelijk of en wanneer de medewerkers kunnen terugkeren.