Tropisch bos kan sneller dan gedacht herstellen

Tropische bossen die gekapt zijn voor landbouw herstellen zich verrassend snel, blijkt uit onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Science. Al na twintig jaar halen ze bijna 80 procent van de kwaliteit van een oeroud bos, zonder tussenkomst van de mens.

Tropische bossen worden in een alarmerend tempo gekapt en omgezet in andere vormen van landgebruik, zoals palmolieplantages of weidegrond voor de veeteelt. Maar als die grond vervolgens weer ongemoeid gelaten wordt, herstelt het woud zich verbazingwekkend snel, blijkt uit onderzoek onder leiding van de Universiteit van Wageningen.

In tropisch Latijns-Amerika bestaat 28 procent van het huidige landoppervlak uit secundair bos.

Een internationaal team van tropische ecologen onderzocht daarvoor 2200 stukken tropisch bos in Latijns-Amerika en West-Afrika, en analyseerde verschillende functies zoals bodemvruchtbaarheid, CO2-opslag en diversiteit aan planten. Daaruit blijkt dat de bossen al na twintig jaar bijna 80 procent van die functies hebben hersteld in vergelijking met oude bossen.

Hoofdauteur Lourens Poorter benadrukt dat er nog maar weinig oude bossen over zijn, en dat die in de eerste plaats beschermd moeten worden. ‘Het is super belangrijk om die oude bossen actief te beschermen en verdere ontbossing te stoppen’, zegt hij. ‘Tegelijkertijd zien we dat tropische bossen het potentieel hebben om op natuurlijke wijze terug te groeien op verlaten akkers.’

Secundair bos

Dergelijke “secundaire bossen” zijn erg belangrijk: ze beslaan uitgestrekte gebieden en kunnen bijdragen aan lokale en mondiale doelstellingen voor ecosysteemherstel, zegt Poorter. In tropisch Latijns-Amerika bijvoorbeeld bestaat 28 procent van het huidige landoppervlak uit secundair bos.

De herstellende wouden verminderen de klimaatverandering doordat ze koolstof opnemen en water rondpompen, zegt Poorter. Ook helpen ze mee aan het behoud van de biodiversiteit en zijn ze belangrijk voor de lokale bevolking voor het leveren van water, brandhout, hout en niet-houtige bosproducten, zoals vruchten en medicijnen.

Goedkope strategie

Niet alle eigenschappen herstellen even snel, blijkt uit de studie. De bodemvruchtbaarheid is het meest veerkrachtig en haalt in tien jaar al weer 90 procent van oude bossen. Plantenfuncties halen dat niveau na 25 jaar, maar de boomsoortdiversiteit doet er tot 60 jaar over, en een bos heeft meer dan 120 jaar nodig om 90 procent van de soortensamenstelling te herstellen.

Volgens de auteurs is het natuurlijk herstel een erg goedkope en effectieve strategie om de klimaatdoelen te halen, al dan niet in combinatie met actieve herstelmethoden.

‘Er is geen unieke oplossing voor herstel’, zegt medeauteur Bruno Hérault, van het Franse onderzoekscentrum Cirad. ‘Er is een heel scala aan oplossingen, variërend van natuurlijke verjonging, via boslandbouw tot plantages. De optimale oplossing hangt af van de plaatselijke omstandigheden, de plaatselijke bevolking en haar behoeften. Door zo’n mix van benaderingen te gebruiken, kunnen wij meer natuurlijke, biodiverse en veerkrachtige landschappen creëren.’