Steeds meer noden in de wereld, steeds minder geld voor hulp

De kloof tussen de middelen om humanitaire noden te lenigen en de groeiende behoefte aan hulp wordt steeds groter, waarschuwen de Verenigde Naties. ‘De noden exploderen, terwijl de internationale solidariteit afneemt.’

Bijna 300 miljoen mensen over heel de wereld zullen het komende jaar humanitaire hulp nodig hebben volgens de VN. Het tekort aan donaties was echter nog nooit zo groot als vorig jaar, en hulpverleners verwachten ook in 2024 een aanhoudende financieringscrisis.

Slechts iets meer dan een derde van de 57 miljard dollar die vorig jaar nodig was om hulp te bieden, werd gefinancierd. Dat meldt het bureau voor de coördinatie van humanitaire zaken van de VN (UNOCHA).

Gezien de omvang van die financieringskloof heeft UNOCHA in haar jaarlijkse oproep aan donoren het bedrag verlaagd waarom ze vraagt in 2024: voor het komende jaar zoekt de organisatie 46,4 miljard dollar voor hulpverlening over de hele wereld.

Waarom groeit de financieringskloof zo sterk, en in welke sectoren is de nood het hoogst?

Welk prijskaartje hangt er aan de wereldwijde hulpverlening?

De VN gaat zich dit jaar richten op het laagste percentage mensen in nood ooit, simpelweg omdat het niet meer capaciteit heeft om hulp te bieden. Ongeveer 180 miljoen van de naar schatting 299 miljoen mensen die hulp nodig hebben mogen steun verwachten van de VN.

Ongeveer 180 miljoen van de naar schatting 299 miljoen mensen die hulp nodig hebben mogen steun verwachten van de VN.

Het grootste deel, ongeveer 19 miljard dollar, is bestemd voor Afrika ten zuiden van de Sahara. Daarna volgt de 13,9 miljard dollar voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Dat is inclusief de hulp aan Palestijnen die getroffen zijn door de oorlog in Gaza en meer dan 32 miljoen Syriërs.

Andere belangrijke hotspots zijn Afghanistan en Venezuela, volgens de jaarlijkse beoordeling van de wereldwijde humanitaire behoeften van UNOCHA

Los daarvan vraagt VN-kinderorganisatie Unicef 9,3 miljard dollar om vaccinaties, onderwijs, voedselhulp en bescherming te bieden aan 94 miljoen kinderen. VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR wil dan weer minstens 10 miljard dollar inzamelen om het recordaantal mensen op de vlucht te kunnen beheren.

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft donoren opgeroepen om 1,5 miljard dollar in te zamelen voor het komende jaar, na een aanzienlijke daling van de financiering vorig jaar.

Waarom groeit de hulpkloof?

Nooit eerder was er zoveel hulpgeld nodig als vorig jaar, bijna 57 miljard dollar volgens de jaarlijkse beoordeling van UNOCHA. Nieuwe conflicten, vaker voorkomende noodsituaties vanwege het klimaat en toenemende voedselonzekerheid dwongen steeds meer mensen om meerdere, op elkaar inwerkende crises het hoofd te bieden.

Sommige landen moeten door immer stijgende schulden meer uitgeven aan rentebetalingen dan aan broodnodige maatregelen om noodsituaties op te lossen. Daardoor duren crises langer dan nodig, en worden die landen afhankelijker van externe hulp.

Tegelijkertijd hebben sommige rijke donorlanden hun uitgaven voor hulpverlening teruggeschroefd.

In 2023 verlaagden de Verenigde Staten hun bijdrage aan het Internationale Rode Kruis. Groot-Brittannië maakte bekend dat het zijn officiële ontwikkelingshulp op 0,5 procent van het bruto binnenlands product zou houden. Tijdens de covidpandemie had het land dit verlaagd van 0,7 procent, ‘tot de begrotingssituatie zou verbeteren’.

Duitsland is ook van plan om de ontwikkelingshulp voor 2024 met bijna een miljard euro terug te schroeven.

Waar liggen de grootste tekorten?

Verschillende VN-programma’s werden in 2023 ingekort vanwege financieringstekorten. Dat hakte vooral zwaar in op het functioneren van het Wereldvoedselprogramma (WFP), dat te maken krijgt met toenemende voedselonzekerheid als gevolg van klimaatverandering, conflicten en verstoringen van globale toeleveringsketens.

Het WFP had in 2023 te kampen met een financieringstekort van maar liefst 60 procent.

Volgens het onderzoekscentrum Development Initiatives leefden in 2023 zo’n 571 miljoen mensen in voedselarmoede, 42 miljoen meer dan in 2019. Acute voedselonzekerheid zal volgens het WFP in 2024 naar verwachting verergeren in 18 hotspots in Afrika en het Midden-Oosten.

Het WFP had in 2023 te kampen met een financieringstekort van maar liefst 60 procent. De bezuinigingen zullen gevolgen hebben voor bijna de helft van de operaties in 86 landen. Programma’s in onder meer Afghanistan, Bangladesh, Jemen, Noord-Syrië en West-Afrika zullen het met minder moeten doen, waardoor nog eens 24 miljoen mensen in voedselonzekerheid terecht kunnen komen.

Het financieringstekort voor hongerbestrijding is in 2023 met 23 procent gestegen. Begin 2024 is 65 procent van de behoeften nog niet vervuld.

Programma’s voor onderdak, water, sanitaire voorzieningen en hygiëne kampen ook met financieringstekorten, waardoor mensen meer worden blootgesteld aan ziekten.

In Venezuela gaapt eveneens een grote kloof tussen de noden en de ingezamelde middelen, de VN heeft ongeveer een derde van de 720 miljoen dollar ontvangen die nodig was om een langdurige politieke en economische crisis te bestrijden.

Programma’s voor gendergelijkheid zijn ook getroffen.

Wat staat ons te wachten voor de toekomst?

Voor 2024 werd er al 419 miljoen dollar gedoneerd aan het Central Emergency Response Fund (CERF), het noodfonds van de VN. Dat is meer dan de totale bijdragen voor 2023, en verschillende donoren kondigden aan binnenkort toezeggingen te zullen doen. Maar ondanks deze sprankeltjes hoop vrezen hulpverleners voor de komende jaren.

‘De noden exploderen, terwijl de internationale solidariteit afneemt’, legt Jan Egeland uit, secretaris-generaal van de hulporganisatie Noorse Vluchtelingenraad. Hij zegt dat het fonds voor klimaatschade dat tijdens de VN-klimaatconferentie in Dubai werd gelanceerd, kan helpen om de nood als gevolg van de klimaatcrisis in de toekomst te lenigen. Maar het zal volgens hem niet helpen om geld in te zamelen voor mensen die nu al in armoede leven.

Tot nu toe is ongeveer 656 miljoen dollar toegezegd aan het fonds.

Egeland zegt dat de Golfstaten moeten gaan bijdragen aan gecoördineerde humanitaire acties en hij hoopt dat honderden miljoenen dollars die vastzitten in bevroren fondsen, door bijvoorbeeld economische sancties, worden vrijgemaakt voor hulpverlening

In oktober gaf de VN groen licht voor een pakket financiële hulp uit bevroren Venezolaanse tegoeden.

Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd door IPS-partner Thomson Reuters News Foundation.