Peruviaanse activiste wint milieuprijs voor verzet tegen dammen

Als voorzitster van de organisatie Central Ashaninka del Rio Ene (CARE), die zeventien Ashaninka-gemeenschappen langs de rivier Ene vertegenwoordigt, ijvert Buendia momenteel voor landrechten voor de inheemse bevolking. Deze zouden hen beschermen tegen gelijkaardige constructieplannen in de toekomst en hen toestaan om onder andere koffie- en cacaoplantages op te starten.

Vijf andere milieuactivisten uit India, Rusland, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Indonesië mochten de prijs dit jaar eveneens in ontvangst nemen.

Paquitzapango project tegengehouden

Dankzij Buendia’s werk werd de constructie van het hydro-elektrische project Paquitzapango in de Peruviaanse Amazone tegengehouden. Paquitzapango is een van de zes grote dammen die voorzien waren binnen een bilaterale energie-overeenkomst van juni 2010 tussen Brazilië en Peru. Het merendeel van de opgewekte energie zou meteen naar Brazilië geëxporteerd worden in ruil voor duizenden jobs in de arme, rurale regio’s van Peru.

Voor de inheemse bevolking hield de overeenkomst echter weinig economische voordelen in. Volgens Monti Aguirre van de ngo International Waters zijn de Ashaninka afhankelijk van de rivier Ene voor de visvangst en de vruchtbare riviervlaktes. De dam zou de passage van sediment en de migratie van vis en andere organismen in het water blokkeren.

Bovendien zou de constructie van de 165-meter hoge dam 56 vierkante kilometer land doen overstromen, land waar de inheemse gemeenschappen al van oudsher wonen. 8000 tot 10.000 Ashaninka zouden volgens Buendia ontheemd worden bij de uitvoer van het project.

Niet geraadpleegd

Volgens Ruth Buendia werd het energie-akkoord afgesloten zonder inspraak van de Ashaninka. Dit gaat in tegen Conventie 169 van de Internationale Arbeidsorganisatie inzake de rechten van inheemse bevolkingen, een conventie die Peru ondertekende. Het verdrag verplicht overheden om met inheemse gemeenschappen te overleggen over projecten die een invloed hebben op hun levensstijl en om hen op een eerlijke en geïnformeerde manier te laten deelnemen aan het ontwikkelingsproces. Op 6 september 2011 ondertekende de Peruviaanse president bovendien een wetsvoorstel dat eveneens het recht van de inheemse bevolking erkent om geraadpleegd te worden voordat ontwikkelingsprojecten uitgevoerd worden in hun traditionele leefgebied.

‘Ze hebben ons niet geraadpleegd. Ze zien ons niet als mensen, als Peruvianen. Ze hebben geen respect voor ons. Hierdoor kunnen we hen niet vertrouwen’, zei Buendia over de Peruviaanse overheid in een interview met New Internationalist.

Overwinning

Buendia klaagde de zaak aan bij lokale en internationale gerechtshoven. Ze presenteerde haar rapport over de impact van het energieproject op haar gemeenschap onder andere aan de Inter-Amerikaanse Commissie voor Mensenrechten in de Amerikaanse hoofdstad Washington DC. Dankzij haar inspanningen wees de Peruviaanse minister van Energie de uitvoer van de constructieplannen voor de Paquitzapango-dam af in december 2010.

In oktober 2011 gaf Braziliaanse dammenbouwer Odebrecht vervolgens aan dat hij niet langer geïnteresseerd was in de bouw van de Tambo 40 dam, die ook deel uitmaakte van de overeenkomst. In een officiële brief aan het Peruviaanse ministerie van Energie en Mijnbouw gaf het bedrijf aan dat het ‘de mening van de lokale bevolking wilde respecteren’ en zich terugtrok uit het project.

Persagentschap Reuters bestempelt Buendia’s succes als een ‘zeldzame vredevolle overwinning voor activisten’ in Peru, ‘waar protesten tegen mijnbouw en energieprojecten vaak gewelddadig uitdraaien.’

Niet het einde van de strijd

Vorige maand gaf de Peruviaanse overheid aan dat ze overwoog om de constructie van de Inambari-dam te hernemen. Deze boodschap wakkert bij de Ashaninka de vrees aan voor de heropleving van Paquitzapango en andere energieprojecten.

In oktober 2012 gaf Buendia reeds aan dat de overwinningen uit 2010 en 2011 niet het einde van de strijd betekenden. De overheid blijft bijvoorbeeld grootschalige olie- en houtontginning toestaan in gebieden waar de inheemse bevolking leeft, zonder te erkennen dat ‘wij de rijkdommen die deze grond voorziet gebruiken’, zo stelt ze in een interview met New Internationalist.

Hoewel er enige vooruitgang geboekt is, besluit Buendia in een gesprek met Rainforest Foundation UK dat ‘er nog veel werk aan de winkel is vooraleer inheemse volkeren erkend zullen worden als gelijkwaardige burgers’ in Peru.