Groenlandse gletsjers doen zichzelf nu smelten

Onderzoekers stellen extreem hoge smeltsnelheden vast op de bodem van de Groenlandse ijskap. Dit wordt veroorzaakt door enorme hoeveelheden smeltwater, die de gletsjer verhitten en zo het smelten aanzwengelen.

Elke zomer vormt smeltwater duizenden meren en beken aan de oppervlakte van de Groenlandse ijskap. Die lopen vaak snel leeg richting de bodem van de ijskap, via scheuren en grote breuken die zich in het ijs vormen.

Een internationaal team onder leiding van de Universiteit van Cambridge heeft zeven jaar lang onderzocht hoe en waarom het water zo snel verdwijnt, en welk effect dat heeft op de gletsjer. Ze stelden vast dat de wrijving door dat smeltwater tot nog toe sterk onderschat is.

De afdaling van de enorme hoeveelheden smeltwater naar de bodem – een kilometer of meer lager – creëert immers heel wat wrijving en geeft zo warmte af. Het gevolg: fenomenaal hoge smeltsnelheden aan de basis. Dat smeltwater functioneert vervolgens als smeermiddel voor de gletsjers, die nog sneller richting de oceanen bewegen.

Drieklovendam

‘Bij het bestuderen van smeltende ijskappen en gletsjers kijken we doorgaans naar warmtebronnen zoals wrijving van de gletsjer, geothermie en latente warmte die vrijkomt waar water bevriest’, zegt Poul Christoffersen, glacioloog aan de Universiteit van Cambridge. ‘Maar waar we niet echt naar hadden gekeken, was de warmte die wordt gegenereerd door het stromende smeltwater zelf. Er is veel zwaartekracht opgeslagen in het water dat zich aan de oppervlakte vormt en als dat valt, moet al die energie ergens naartoe.’

De hele Groenlandse ijskap produceert meer waterkracht dan de tien grootste stuwmeren ter wereld samen.

De onderzoekers berekenden dat van de Store Gletsjer in het westen van Groenland in de zomer van 2014 elke dag maar liefst 82 miljoen kubieke meter smeltwater naar de bodem stroomde. De kracht daarvan is vergelijkbaar met die van de Drieklovendam in China, de grootste stuwdam ter wereld. De hele Groenlandse ijskap produceert meer waterkracht dan de tien grootste stuwmeren ter wereld samen.

‘Gezien de klimaatverandering op de hoge breedtegraden kan dat makkelijk verdubbelen of verdrievoudigen’, zegt Christoffersen. ‘Toch zijn die cijfers niet eens meegenomen in onze voorspellingen over het smelten van de ijskappen of de zeespiegelstijging.’