Belangrijk marien reservaat rond Galapagoseilanden wordt uitgebreid

Eén van ‘s werelds belangrijkste zeereservaten, dat rond de Galapagoseilanden, zal aanzienlijk worden uitgebreid. Dat akkoord sloten Ecuador, Colombia, Panama en Costa Rica vorige week tijdens de klimaattop in Glasgow. ‘We beschermen hiermee niet alleen de toekomst van ons land, maar die van de hele mensheid.’

Het mariene reservaat rond de Galapagoseilanden is momenteell al zo’n 133.000 vierkante kilometer. Het zal met ongeveer 60.000 vierkante kilometer worden uitgebreid. Dat liet Ecuadoraanse president Guillermo Lasso vorige week weten tijdens de VN-klimaatconferentie in Glasgow.

Samen met Colombia, Costa Rica en Panama maakte Ecuador tijdens de klimaattop bekend dat ze hun mariene reservaten zullen uitbreiden en verenigen. De nieuwe zeecorridor zal de Galapagoseilanden verbinden met het Colombiaanse eiland Malpelo en de Cocos- en Coiba-eilanden in Costa Ricaanse en Panamese wateren.

Het beschermde gebied bevat een van de grootste concentraties van mariene biodiversiteit in de wereld en is een belangrijke migratieroute voor soorten als hamerhaaien en zeeschildpadden, soorten die vaak in problemen komen door overbevissing. Met een uitbreiding van dit mariene reservaat moeten wereldwijd ecosystemen worden beschermd. Door de ongeziene uitbreiding zal het gebied het grootste beschermde mariene reservaat worden van het westelijk halfrond.

Impact van visserij

De beslissing om 60.000 vierkante kilometer extra te beschermen kwam er na vijf maanden dialoog met de ambachtelijke visserijsector en de industriële visserij. Uit de vele gesprekken concludeerde men dat de helft van de uitbreiding gesloten zal blijven voor visvangst, in de andere helft mag er gevist worden. Alleen langelijnvisserij — waarbij aan een lange hoofdkabel tal van kleine lijnen worden gehangen — is niet toegestaan omdat het een hogere bijvangst oplevert.

‘Een groter reservaat biedt migrerende vissen een ruimer gebied waar ze beschermd blijven van visserij.’

De no-go-zone voor visvangst is voor de conservatiesector goed nieuws. Zo’n 95 procent van alle soorten in de Galapagoswateren zijn uniek in de wereld. Andere bedreigde soorten zoals zeeschildpadden, tonijn, hamerhaaien, walvissen en roggen vinden er ook hun thuis en zullen nu beter beschermd worden.

Ondanks het verbod op, of de beperktere visserij, kan het reservaat ook de visserijsector voordelen opleveren. Door de extra bescherming kunnen vissoorten op termijn weer uitbreiden, en dat zowel binnen het reservaat als daarbuiten. ‘Door de creatie van een groter reservaat hebben migrerende vissen een ruimer gebied waarin ze bescherm zijn van visserij’, legt Tom Moens, professor Mariene Biologie aan de Universiteit Gent uit. ‘Als de soorten lang genoeg ongestoord kunnen foerageren, zullen ze opgroeien met de nodige reserves om te kunnen overleven en zich voort te planten. Zo kunnen de populaties binnen het reservaat ook een aantal niet-beschermde populaties versterken.’

Gebieden rond zeereservaten worden duchtig bevist omwille van hun enorme soortenrijkdom. ‘Bij kleinere reservaten zie je vaak sterke visserij-effecten in en rondom het beschermd gebied, die de voorkomende vissoorten behoorlijk gaan beïnvloeden’, voegt de professor toe. ‘Als men een aantal kleinere reservaten op zee gaat samenvoegen, ontstaat er een groter geheel waarin het makkelijker wordt om maatregelen te gaan nemen.’

De beslissing om een groter reservaat te creëren kwam er ook door de grotere buitenlandse invloed in de Galapagoswateren. In juli vorig jaar werd er een vloot van meer dan 260 vissersboten ontdekt. Het bleken voornamelijk Chinese schepen te zijn, waartegen gepatrouilleerd werd opdat ze het kwetsbare ecosysteem niet zouden aantasten. Die patrouilles werden opgezet nadat in 2017 een Chinees schip werd onderschept met 300 ton aan wilde dieren, voornamelijk haaien, aan boord.

Lees ook

Ecuadoraanse vissers gaan strijd aan met Chinese vissersvloot

‘Visserij is vooral geïnteresseerd in grotere vissen’, aldus Moens. En dat heeft zijn invloed op de balans in het ecosysteem. ‘Door systematisch grotere dieren weg te halen, is er geen druk meer op de prooidieren en wordt binnen het voedselweb meer onevenwicht gecreëerd.’

‘Zolang visserij kleinschalig en voor eigen gebruik blijft, is er geen probleem.’

Hij wijst hiermee vooral op de uitdagingen die grote visserij met zich meebrengt. ‘Ook een deel van de lokale bevolking leeft van de visserij. Maar zolang die kleinschalig en voor eigen gebruik blijft, is dat niet echt een probleem.’

Impact van klimaat

Daarnaast heeft klimaatverandering een invloed op de leefwereld van deze vissoorten. Een verhoogde frequentie van extreme weersomstandigheden bedreigt ecosystemen en populaties.

Bij de ondertekening van hun verklaring tijdens de klimaattop, noemden de vier leiders deze beslissing een stap dichterbij de vooropgestelde 30 procent bescherming van ‘s werelds maritieme wateren tegen 2030. Het gebied is, volgens onderzoek van UNESCO, één van de meest kwetsbare plekken voor de effecten van klimaatverandering. Door het gebied beter te beschermen, wil men de biodiversiteit beter wapenen tegen de moeilijke omstandigheden door klimaatverandering.

Ook levert de vergroting van het zeereservaat voordelen op, stelt Moens. ‘De biodiversiteit blijft er beter gebufferd. Zelfs wanneer een klimatologisch fenomeen de levensomstandigheden drastisch verstoort, krijgt het mariene ecosysteem beter de kans om zich te herstellen.’ En hij wijst er ook op dat dit wereldwijde effecten kan hebben. ‘Voldoende reservaten, op de juiste plekken, kunnen wereldwijd een enorme invloed hebben.’

‘Vandaag is een dag voor de geschiedenisboeken, voor Ecuador, Galapagos en de hele wereld’, vertelde Ecuadoraans president Lasso tijdens de conferentie. ‘We beschermen hiermee niet alleen de toekomst van ons land, maar die van de hele mensheid.’

Maar niet alleen de bescherming van bedreigde vissoorten en het ecosysteem zullen een rol gespeeld hebben bij de totstandkoming van dit akkoord. Dat denkt ook Moens. ‘Een groot zeereservaat met een rijke aquatische biodiversiteit zal het toerisme op de Galapagoseilanden ook ten goede komen. Het gebied is een economische groeipool voor Ecuador, dat zal ook meegespeeld hebben.’

Schuldenruil ter conservatie

Voor dit initiatief kan Ecuador op internationale steun rekenen in het kader van wat “schuld-voor-natuurruil” heet. In ruil voor lokale investeringen en milieubeschermingsmaatregelen wordt een deel van de staatsgeld kwijtgescholden.

Dat systeem bestaat al sinds de jaren ‘80, maar gebeurde eerder op kleinere schaal met het werk van ngo’s als tussenpersoon. Ondertussen  evolueerden het tot grotere, bilaterale overeenkomsten tussen schuldeisers en schuldenaars. In mei lanceerde Argentinië een eigen plan voor “groene” schuldverlichting. Ook Paraguay sloot met het Amerikaanse agentschap voor ontwikkelingshulp USAID een dergelijk akkoord. 

De financiële hulp in de vorm van schuldverlichting wil Ecuador aanwenden voor een fonds dat het voortbestaan van het reservaat moet garanderen. Zo zou het geld gebruikt kunnen worden voor de basisinfrastructuur in het reservaat, met bijvoorbeeld drinkwatervoorzieningen en riolering naar de voornaamste eilanden in het gebied. Ook zou er een centrum voor wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling worden opgericht. 

Met het oog op de klimaattop wilde het IMF met de Wereldbank een plan klaarhebben dat het concept van schuld-voor-natuurruil een platform moest geven. Maar ondanks gesprekken met VN-vertegenwoordigers en experts ligt er momenteel nog niets concreet op tafel.