Bengaalse meisjes stellen klassiek rollenpatroon in vraag

Een groeiend leger vrouwen in Bangladesh is vastberaden om de traditionele genderopvattingen te veranderen

Tot vijf jaar geleden leidde Shima Aktar, student in Gajaghanta in het Bengaalse district Rangpur, een gewoon leven. Maar dan besliste haar vader dat het tijd was om ze aan de purdah te onderwerpen, een religieus gebruik om mannen en vrouwen strikt te scheiden.

Het nu zestienjarige meisje vertelt hoe haar vader haar van school plukte op de leeftijd van elf en een huwelijk met een oudere man begon te plannen, ‘voor haar eigen bescherming’.

De mooie, verlegen Shima zou deze veranderingen ondergaan hebben, maar ze kreeg steun van een lokale jongerenorganisatie: Kishori Abhijan. Het is een project van Unicef waarbij jongeren leren over thema’s als rollenpatronen, discriminatie, vroege huwelijken en seksuele voorlichting.

Nu ze haar rechten kent, komt Shima in opstand. Ze is lid van een groeiend leger vrouwen in Bangladesh die vastberaden zijn om de traditionele genderopvattingen te veranderen.

Interactief theater

Andere organisaties gebruiken interactief theater om gemeenschappen te informeren over vrouwenrechten. Voor een publiek van ouders, lokale functionarissen en gemeenschapsleiders mengen de acteurs volkse verhalen met traditionele muziek en dans om hun ongewone boodschap te brengen.

Het Centre for Mass Education in Science (CMES) werkt in een afgelegen deel van Rangpur. De ngo gaf onlangs een publieke voorstelling om het gebruik van de bruidsschat aan de kaak te stellen. De bruidsgift wordt in verband gebracht met foltering, zuuraanvallen, en zelfs moord en zelfmoord in sommige gevallen.

Volgens de grootste vrouwenrechtenorganisatie in het land, Bangladesh Mahila Parishad, stierven 330 vrouwen in 2011 door geweld dat te maken had met een bruidsschat. Heel vaak worden vrouwen vermoord, of plegen ze zelfmoord, als ze de volledige som van de bruidsschat niet kunnen betalen.

Mohammed Rashed van CMES gelooft dat sensibilisering hierover onnodige tragedies kan voorkomen. ‘Door ouders, leerkrachten, communautaire en religieuze leiders, en regeringsfunctionarissen te betrekken, hebben we al positieve resultaten behaald.’

Het gebruik van anticonceptie bij vrouwen steeg enorm over de laatste decennia

Meisjes op de school

Ook Unicef is hoopvol gestemd. Volgens de Kinderrechtenorganisatie van de VN krijgen 600.000 jongeren in Bangladesh, waarvan zestig procent meisjes, nu les over kwesties zoals de wettelijke minimumleeftijd om te trouwen, het belang van onderwijs en geboorteregeling. Een direct gevolg van grassroots activisme, aldus Unicef.

Het aandeel van meisjes op de schoolbanken is ook fors gestegen. Hoewel er nog belangrijke verschillen bestaan tussen de stad en het platteland, schrijft 97 procent van de meisjes zich in voor de lagere school. Dat is een van de hoogste percentages in ontwikkelingslanden.

Daarnaast wordt er vooruitgang geboekt op het vlak van seksuele gezondheid en rechten. Het gebruik van anticonceptie bij vrouwen bijvoorbeeld steeg van amper 8 procent in 1975 tot ongeveer 62 procent in 2011.

Slechts 57 procent van de vrouwen behoort tot de beroepsbevolking

Discriminatie

Toch doen meisjes het in de meeste delen van het land nog minder goed dan jongens. Zo blijft de kindersterfte veel hoger onder meisjes: 16 overlijdens per 1000 levendgeboren jongens, versus 20 per 1000 levendgeboren meisjes, aldus een studie van ngo Unnayan Onneshan uit 2010.

Cijfers van de Wereldbank uit 2010 tonen dat slechts 57 procent van de vrouwen tot de beroepsbevolking behoort. Bij mannen is dat 88 procent.

‘Ondanks de indrukwekkende verwezenlijkingen blijven vrouwen en meisjes het slachtoffer van discriminatie. Het gevolg is onaanvaardbaar hoge cijfers voor moedersterfte en vrouwelijke schoolverlaters in het middelbaar onderwijs’, verklaart Shireen Huq, een vooraanstaande vrouwenrechtenactiviste.

‘Het ontbreken van politieke wil, geschikte institutionele regelingen en genoeg middelen vormen uitdagingen om echte gelijkheid tussen man en vrouw te bereiken’, meent Huq.

Experts vinden het belangrijk om vrouwen te betrekken op elk niveau van het beleid, dus ook in de Union Councils ofwel kleinste administratieve eenheden in Bangladesh.