Bedrijven en burgemeesters maken klimaatverschil

Deze conferentie is op meerdere vlakken een keerpunt en de discussies komen tot de kern van de zaak. Wat niet betekent dat iedereen op dezelfde lijn zit.

In de immense boot van de klimaatconferenties zijn er naast de natiestaten ook andere belangrijke spelers aan boord. Een prominente speler is de bedrijfswereld, die doorgedrongen is tot de verste uithoeken van de planeet en zonder wiens inzet en inbreng het onmogelijk is een wezenlijke impact te realiseren. Aan het andere eind van het spectrum ontpoppen de steden en gemeenten zich tot een speler die een steeds groter gewicht in de schaal legt.

Economie en ethiek

Maandag en dinsdag, 8 en 9 december, loopt hier een tweedaags forum van Global Compact, de VN-koepel van de bedrijfswereld. Met de campagne “Zorgen voor het Klimaat” wil Global Compact de bedrijfswereld confronteren met het klimaatprobleem. 400 bedrijven die de campagne onderschrijven, uit 60 verschillende landen, roepen op voor dringende actie en voor een juridisch en fiscaal duidelijk kader voor de lange termijn. 

De campagne moedigt bedrijven aan om CO2 te reduceren, maar wil hen ook wegloodsen uit de fossiele industrie en het “vuile lobbywerk” in die sector aanklagen.

Momenteel werkt Global Compact een voorstel uit om een koolstofprijs in te voeren die de CO2 verrekent die in een product vervat zit. ‘Die moet hoog genoeg zijn om de bedrijven aan te moedigen met zo weinig mogelijk CO2 te produceren’, stelde Lila Karbassi, coördinator van UN Global Compact en van de Zorgen voor het Klimaat campagne.

Er wordt niet meer gesproken over lastenverdeling maar over een gezamenlijke opportuniteit en dat is een wereld van verschil.

‘Als je kijkt naar wat er hier op de conferentie besproken wordt en als je naar recente ontwikkelingen kijkt, dan kan je niet anders dan vaststellen dat we het paradigma van onze economie aan het veranderen zijn’, aldus de Peruaanse minister van Milieu en president van de Peru COP, Manuel Pulgar-Vidal. ‘Wie hier niet in meegaat, zal afgestraft worden. Maar niet alleen dat, dit is ook een ethische kwestie en gaat over welke wereld we voor onze kinderen nalaten.’

Sir Nicolas Stern, de befaamde Britse klimaateconoom, die het panel modereerde, surfte verder op dezelfde positieve golf. We zijn op een keerpunt gekomen, aldus Stern. Een aantal objectieve ontwikkelingen zijn onmiskenbaar: de Klimaattop in New York en de massale klimaatmanifestatie; de ambitieuze doelstellingen van de EU en de afspraken van de VS en China over hun klimaatplannen. Maar ook het feit dat de Australische president als voorzitter van de recente G20 top klimaat als thema uit de agenda wou halen, maar dat hem dit faliekant mislukt is.

‘De COP in Lima verloopt onder een zeer constructieve en positieve sfeer’ stelde Stern. Dat heeft met de organisatie te maken. Maar ook met een verschuiving die er in de geesten heeft plaatsgevonden.  Stern: ‘Tot nog toe werd er altijd gesproken over “lastenverdeling”. Vandaag is dat discours vervangen door “samenwerking” en “kansen”, en dat is de juiste manier om daarmee om te gaan, dat creëert toekomstperspectief.

Burgemeesters aan boord

Hoewel tal van bedrijven aan een wezenlijke transformatie werken naar een lage koolstofeconomie, toch stappen ze daarom niet af van een kapitalistische logica.
Die kapitalistische logica werd heel scherp in vraag gesteld door burgemeester Gustavo Preto van Bogotá, Colombia, op de bijeenkomst van burgemeesters in het stadhuis van Lima.

‘Zonder de bestaande machtsstructuren aan te tasten en het systeem te treffen, zullen we nooit de noodzakelijke maatregelen kunnen doorvoeren’

‘Op de VN-klimaattop van september was de wereld van de verzekeringen uitgebreid aanwezig. Men wil hen ervan overtuigen dat zij “munt” kunnen slaan uit de klimaatopwarming’, stelde Preto. Maar dat is een totaal verkeerde benadering.

Neem nu de immobiliën en de toegang tot grond in en rond de stad. De armen worden dubbel getroffen: de terreinen die “klimaatproof” zijn, zijn duurder in prijs, de kwestbare en risicovolle zijn goedkoper en dus bereikbaar voor de armen. Als overheid kun je dit niet aan de markt overlaten maar moet je ingrijpen en een kader creëren dat die arme en kwetsbare groepen beschermt.

‘Zonder de bestaande machtsstructuren aan te tasten en het systeem te treffen, zullen we nooit de noodzakelijke maatregelen kunnen doorvoeren’, aldus Preto. ‘Steden en gemeenten moeten niet wachten op een klimaatakkoord of op de voortgang van het UNFCCC proces. We moeten onze eigen dynamiek ontwikkelen en de grote spelers, de regeringsleiders en bedrijfsleiders, stimuleren om een meer coherent beleid te voeren.’

Duurzaam Lima een verre droom

Susana Villarán, burgemeester van Lima, pakte trots uit met een gloednieuw rapport met een stappenplan om tegen 2035 van de Peruaanse hoofdstad een meer duurzame stad te maken.

Lima is na Caïro de tweede grootste woenstijnstad in de wereld

Op vlak van duurzaamheid heeft Lima twee immense problemen. Het is na Caïro de tweede grootste stad ter wereld die gelegen is in de woestijn. Het regent nooit in Lima en de waterproblemen zijn gigantisch maar voor een groot deel onzichtbaar. Het water voor de hoofdstad wordt onttrokken aan de verre buitenrand van Lima, zodat men zich niet echt bewust is van de schaarste. Door de mijnbouw in de gebieden rond Lima, moet dat water wel tien keer meer gezuiverd worden dan drinkwater bij ons.  Dit kostbare drinkwater wordt vervolgens ook gebruikt om groenparken te besproeien, want er zijn geen aparte circuits voor irrigatiewater en drinkwater.

Maar een nog grote probleem is het verkeer. Elke dag opnieuw slipt Lima dicht door stromen auto’s. Onder het beleid van burgemeester Villarán is er paal en perk gesteld aan maffieuze groepen van de automobielindustrie en de kleine, extreem onveilige busjes. Lima heeft geen metro. Sinds kort is er wel een treinlijn gekomen dwars door Lima, maar die zou nog moeten uitgebreid worden.

Villarán is bij de vorige lokale verkiezingen van november niet herkozen, klimaatbeleid zet nog al wat kwaad bloed. In januari treedt haar opvolger aan. Het is haar hoop dat nog tijdens deze COP het plan voor Duurzaam Lima goedgekeurd wordt zodat  haar opvolger dit nog moeilijk zo maar naast zich kan neerleggen.