Ban Ki-moon: ‘De tijd van praten over klimaatverandering is voorbij.’

Twee dagen voor de bijeenkomst vond de grootste klimaatmanifestatie uit de geschiedenis plaats. In New York kwamen meer dan 300.000 mensen op straat, in andere hoofdsteden nog eens minstens 200.000. De internetbeweging Avaaz en de milieuactiegroep 350.org speelden een belangrijke rol in de protesten.

‘De tijd van praten over klimaatverandering is voorbij. Nu moet er worden opgetreden.’

Het straatgebeuren kreeg een verlengstuk in de conferentiezaal. In zijn openingstoespraak zei VN-topman Ban Ki-moon ‘dat de tijd van praten over klimaatverandering voorbij is. Nu moet er worden opgetreden.’ De vertegenwoordiger van de civiele samenleving, de dichteres Kathy Jetnil-Kijiner van de Marshall eilanden, bracht een adembenemende speech. In een lang gedicht, gericht aan haar zes maanden oude dochter, bekritiseerde ze de besluiteloosheid van politici en de immoraliteit van fossiele ondernemingen. Ze richtte haar hoop op de beweging van onderuit.

Heel wat regeringsleiders verwezen naar de massabetogingen en zeiden dat ze de roep van de straat niet langer kunnen negeren. President Obama bracht opnieuw één van de retorisch sterkste interventies. Hij zei ‘dat we de eerste generatie zijn die de klimaatverandering voelen en de laatste die er nog iets aan kan doen.’ Obama wees op de groeiende verstandhouding tussen de VS en China. Samen staan die landen in voor bijna de helft van de wereldwijde broeikasgasemissies: ‘We zijn het erover eens dat onze twee landen, als grootste uitstoters van broeikassen, de verantwoordelijkheid hebben om de leiding te nemen.’

Tegelijk wees hij erop dat iedereen zal moeten bijdragen tot het terugdringen van de CO2. ‘Niemand krijgt een doorgangspasje.’ De Amerikaanse president beklemtoonde ook dat er geen tegenstelling is tussen economische groei en klimaatbescherming. De republikeinen vallen immers elk klimaatbeleid aan met de claim dat het de economie versmacht en een “job killer” is.

De bedoeling van de bijeenkomst was om engagementen van regeringsleiders los te weken als katalysator voor de VN-klimaatonderhandelingen. Landen zoals Tuvalu, Costa Rica en Denemarken kondigden aan dat ze willen overschakelen op 100% hernieuwbare energie. Anderen wilden naar een nuluitstoot van broeikasgassen tegen 2050 evolueren zoals Zweden, Ethiopië en IJsland. De EU en België herhaalden hun voornemen om tegen dat jaar 80 tot 95% minder CO2 uit te stoten.

Voor maart 2015 moet ieder land zeggen welk engagement ze willen inschrijven in het klimaatakkoord in Parijs.

Landen beloofden ook nieuwe klimaatfinanciering, hoewel het niet altijd duidelijk is of het over bijkomend geld gaat bovenop het budget voor ontwikkelingssamenwerking. De grootste bijdrage voor het klimaatfonds van de VN kwam van Frankrijk dat 1 miljard dollar zegt te willen storten. Ook Mexico, Luxemburg, Denemarken, Zuid-Korea, Noorwegen en Zwitserland beloofden geld om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen in de meest kwetsbare landen. Toch bleef al het toegezegde geld ruim onder het minimum dat ontwikkelingslanden verwachten. Daarin moet verandering komen, wil de wereldgemeenschap tot een klimaatakkoord komen in Parijs.

De volgende twee etappes op weg naar Parijs zijn de bijeenkomst in Lima in december en de deadline begin 2015 voor het neerleggen van engagementen door landen. In Lima moeten de landen het eens geraken over hoe het klimaatengagement van landen er moet uitzien. Voor maart 2015 moet dan ieder land zeggen welk engagement ze willen inschrijven in het klimaatakkoord in Parijs.

Een hybride akkoord

In 2015 blijft er dan nog wat tijd over om na te gaan of alle reductiebeloftes samen de klimaatverandering voldoende kunnen afremmen. Zoals het er nu naar uitziet is dat verre van het geval. Het is vooral uitkijken naar wat China op tafel legt: in welk jaar en op welk niveau wil ze haar broeikasgasemissies laten pieken.

Op het engagement van de EU (waarschijnlijk -40% tegen 2030) en van de VS (iets zwakker dan EU) hebben we al een beter zicht. Laurent Fabius, de Franse minister van Buitenlandse zaken en voorzitter van de bijeenkomst in Parijs lichtte al een tipje van de sluier over het toekomstig klimaatakkoord. Hij wil ernaar streven dat de internationale twee graden-doelstelling en de regels, bijvoorbeeld rond rapportering van emissies, wettelijk bindend zijn, maar dat de genomen engagementen van landen dat niet zijn. Zo’n hybride akkoord met bindende en niet-bindende elementen zou kans maken op ondertekening door de grote spelers. Toch hangt opnieuw veel af van lokale factoren. Als de republikeinen later dit jaar de senaat veroveren zal Obama z’n klimaatplan al moeten afzwakken.