Het gras is groener in Gent, leve de lente!

Vol humor en met flink wat haar op hun tanden organiseren de trekkers van de Gentse Lente al een heel jaar activiteiten om samen met hun stadsgenoten naar deze viering toe te werken. Ver van alle kommer en kwel vieren ze de Internationale Dag Tegen Racisme met symboliek en een knipoog naar alle mogelijke vooroordelen.

Na de begrafenis van de autochtoon en de allochtoon, ziet dit jaar de Nieuwe Gentenaar het levenslicht. Wie denkt dat de opgestoken middelvinger een teken van woede is, vergist zich. Het is een vrouwelijke f*** you, niet alleen tegen racisme en bekrompenheid, maar ook om te tonen dat de vrouwen ook hun vrouwtje staan.

Op het programma staan o.a. een (stropkes)stoet, een mimeact, installaties, een officiële verontschuldiging en natuurlijk muziek. Het is een kruisbestuiving van oude tradities die de nieuwe Gentenaren zich toegeëigend hebben en nieuwe gebruiken die jongeren ingevoerd hebben.

Toch is de Gentse Lente meer dan een feestelijk gebeuren, het gaat om het toonmoment van een sociale en politieke beweging die vanuit de samenleving vorm krijgt en waarin elke Gentenaar zich in kan herkennen.

Hoe is deze beweging ontstaan en waar staat ze werkelijk voor zijn vragen die Jamila Channouf en Mehdi Marechal graag beantwoorden.

Mehdi Marechal Oorspronkelijk komt de vraag van het Gentse stadsbestuur. Een jaar geleden klopten ze aan bij organisaties uit de culturele sector om de Internationale Dag Tegen Racisme, op 21 maart, nieuw vuur in te blazen. Traditioneel organiseert de integratiedienst in samenwerking met een aantal middenveldorganisaties deze viering. Sinds vorig jaar zijn er ook een aantal culturele en artistieke organisaties, waaronder Bij’ De Vieze Gasten en Demos bij betrokken. Vanaf dit jaar is de Gentse Lente ook een onafhankelijke beweging, een vereniging die losstaat van de andere organisatoren.

De ideologische grondslag van de Gentse Lente is het doorbreken van het integratiebeleid en het traditionele doelgroepenbeleid in het algemeen. We willen af van middenveldorganisaties die van alles doen voor een doelgroep zonder deze erbij te betrekken. Zo volgen we de uitspraak van Ghandi: “Alles wat je doet voor mij, maar zonder mij doe je eigenlijk tegen mij”.

Daarom zetten we samen met de mensen acties op en streven we naar een collectieve ‘wij’. Dat doen we niet alleen, naast culturele organisaties zijn er eveneens individuen van allerlei pluimage actief in de beweging.

Als we objectief kijken naar het grote integratieprobleem, constateren we dat een grote groep oude Vlamingen niet kan omgaan met die nieuwe realiteit.

De Gentse Lente lijkt een uitstekend excuus om goed uit de bol te gaan, waar staat de Lente werkelijk voor?

Mehdi Marechal Met de Gentse Lente willen we maatschappelijk relevante thema’s aankaarten, zij het op een artistieke manier. Het is een gelegenheid voor heel verschillende mensen met een artistieke en/of creatieve achtergrond om een invulling te geven aan hun maatschappelijk engagement. Vorig jaar zetten we een eerste stap door de woorden ‘autochtoon’ en allochtoon’ symbolisch te begraven, wat nodig is als we ermee willen ophouden de mensen in categorieën op te delen.

Jamila Channouf Al vijftien jaar woon ik in Gent en toch heb ik nog nooit iets gemerkt van een Internationale Dag Tegen Racisme. Tot nog toe waren het bijna uitsluitend de middenveldwerkers en hun specifieke achterban die deze dag vierden. Het verhaal van wat er in de wijken leeft, bij de Gentenaren zelf, kwam echter niet aan bod. Dat pijnpunt hebben we bewust aangepakt, daarom zijn we in alle wijken van Gent op zoek gegaan naar jong creatief talent dat zich ook engageert en bovendien ook de jongere generaties vertegenwoordigt.

In welke mate wordt de Gentse Lente door de Gentenaren zelf gedragen?

Jamila Channouf Het is belangrijk te weten dat het niet enkel om die ene dag gaat, 21 maart. Er gaat namelijk heel wat aan vooraf. Het hele jaar door werken we aan de communicatie om zoveel mogelijk middenveldorganisaties te bereiken, we vinden het immers logisch dat ze er een aandeel in hebben, het staat ook in doelstellingen. Maar we gebruiken ook de zijsporen. Naast deze organisaties spreken we rechtstreeks andere groepen en ook individuen aan.

We hebben acties gelanceerd zoals ‘Hoe lang ben je Gentenaar?’, op een blanco badge kan je je leeftijd als Gentenaar schrijven en deze trots dragen. Ook ben ik in drie klassen van de Hogeschool geweest om de Gentse Lente toe te lichten en de badges uit te delen. Telkens bleek dat in elke klas een student met een andere origine al het langst Gentenaar was (knipoogt).

Vooral op de Facebook-pagina merken we dat de Gentenaars zich het hele jaar inzetten voor de Lente, ze posten filmpjes, aankondigingen en andere boodschappen. Het is duidelijk dat heel diverse groepen en individuen zich in de beweging herkennen.

Het is fantastisch te zien hoe de mensen zich engageren en opvallend hoe diepgeworteld hun behoefte is om aan nieuwe vormen van samenleven te werken. Zo hebben we een oproep gelanceerd om vrijwilligers aan te trekken zowel via het Gentse middenveld als via de Facebook-pagina. Allerhande mensen melden zich aan, van kunstenaars tot havenarbeiders. Deze beweging wordt gedragen door de mensen zelf, niet door organisaties.

De eerste verjaardag van de Gentse Lente is net achter de rug, hoeveel is er wezenlijk veranderd en wat kan nog beter?

Mehdi Marechal Het is geen geheim dat de samenleving voortdurend verandert, toch zijn de structuren die het beleid gebruikt om die maatschappij vorm te geven niet aangepast aan deze realiteit. We merken dat bepaalde bevolkingsgroepen, waaronder de jongeren, zich niet herkennen in deze bestaande structuren. Wat verwachten we ook als we nog steeds spreken van migratie en in dezelfde adem jongeren van derde en vierde generatie vernoemen, waarover hebben we het eigenlijk? Welke boodschap hebben die jongeren aan inburgeren en integreren?

Als we objectief kijken naar het grote integratieprobleem, constateren we dat een grote groep oude Vlamingen niet kan omgaan met die nieuwe realiteit. Dan moeten we ons de vraag stellen, wie is er dan slecht geïntegreerd?

Jamila Channouf Ik denk dat we er klaar voor zijn, als tweede, derde en vierde generatie, om de Vlaming te emanciperen. Niet alleen de oude Vlaming, ook de nieuwe moet dringend de hand in eigen boezem steken. De tijd van het gejeremieer van zelfverklaarde slachtoffers is voorbij, ook de excuusallochtonen hebben hun tijd gehad. Zij zijn mede verantwoordelijk voor dat verwrongen beeld van de mislukte diverse samenleving. Samen met vele anderen zijn we inzetbaar in andere maatschappelijke verhalen en zijn we bereid om armoede te bestrijden. Deze strijd heeft niet per se een kleur, we willen alle Vlamingen helpen in hun zoektocht naar werk en een beter (samen)leven.

Mehdi Marechal Er is ook een gebrek aan solidariteit dat stamt uit het categoriale denken. Hoeveel Marokkaanse of Turkse zelforganisaties gaan de straat op als er onrecht wordt aangedaan aan pakweg de Romabevolking? Vandaag ervaart deze groep dezelfde problemen als die klassieke bevolkingen dertig jaar geleden en toch is er geen (h)erkenning. Iedere organisatie klampt zich vast aan de eigen etnische doelgroep en opereert vanop haar monoculturele eilandje. De Gentse Lente wil deze breuklijnen omvormen tot bruggen tussen etnische groepen, maar ook tussen generaties en sociale klassen.

Scherpe ideeën en vervaagde genderidentiteiten

Jamila Channouf Daarom kiezen we voor een man van Marokkaanse origine om de Nieuwe Gentenaar ter wereld brengen. We willen met een knipoog de genderkwesties aankaarten die er vaak aan moeten geloven in het huidige diversiteitsdiscours.

Mehdi Marechal Binnen de Gentse Lente is er dit jaar trouwens een splintergroep, de Vereniging voor de Ontwikkeling en Emancipatie van de Vlaming (VOEV). Het is een collectief van kunstenaars die, ongeacht hun achtergrond, samen allerlei artistieke interventies organiseren. Zo delen ze VOEV-poppekes uit, de incarnereing van de vrouw in de Vlaamse velden die klaar is voor de emancipatie.

Jamila Channouf Totnogtoe beperken we ons tot de stedelijke context, maar we willen zeker ook de mensen onder de kerktoren bereiken, want uiteindelijk staan zij ver van de realiteit, het positieve verhaal bereikt hen niet. We hopen met deze vereniging doorheen heel Vlaanderen te trekken.

Wat is de volgende stap? Wat moet er nog gedaan worden eer de Gentse Lente voltooid is?

Mehdi Marechal Vorig jaar was de Gentse Lente een begrafenis, dit jaar vieren we de geboorte van de Nieuwe Gentenaar. Wat we hiermee willen bereiken, is een mentale verandering teweegbrengen. De bestaande structuren hinken achter de geschiedenis aan en moeten zich aanpassen aan de realiteit van de straat.

Jamila Channouf Zo pleiten we er bijvoorbeeld voor dat de verschillende diensten van de sociale sector zich niet meer achter hun barricades verbergen, maar meer wijkgericht gaan werken en hun deuren opengooien. Ook is het tijd dat deze hun werking verbreden en ook de oude Belgen te bereiken.
Zelf zou ik de middelen van de integratiesector het liefst inzetten voor de armoedebestrijding en focussen op de toekomst van jongeren in het algemeen. We moeten de aandacht vestigen op mensen die in een precaire situatie leven.

Mehdi Marechal We blijven ons ook na 21 maart inzetten voor de Gentse Lente, deze strijd (jawel!) is elke dag van het jaar nodig om de verkalkte ideeën te veranderen. We hopen nu de zaadjes te planten waarvan de samenleving de vruchten zal plukken.

Jamila Channouf De Lente is een inderdaad een beweging met een missie van lange adem. Zaterdag slaap ik uit, maar daarna zet ik het werk voort  en ga ermee door zolang er nood aan is. Toch hoop ik van harte de fakkel niet te moeten doorgeven aan mijn dochter. Ik hoop dat zij binnen twintig jaar geen maatschappelijke wantoestanden meer hoeft te begraven (lacht).

Jamila Channouf is verantwoordelijk programmatie en participatie Bij’ De Vieze Gasten. Mehdi Marechal is stafmedewerker cultuur en interculturaliteit bij Demos.