Het jaar van de (geleide)hond

Het is nog even wachten op het jaar van de hond, dat officieel op 16 februari 2018 begint. Eerst worden kerst en nieuwjaar gevierd. Ook Chinezen in de grotere steden doen er uitbundig aan mee. Ze overladen elkaar met cadeautjes en doen zich te goed doen aan luxe kerstdiners met bijpassende muziek en decoratie. Maar het feest der feesten is toch wel het Chinese nieuwjaar, dat in 2018 in het teken van de hond staat.

Er wordt gezegd dat mensen geboren in het jaar van de hond uitmunten in trouw, loyauteit en bovenal kampioenen zijn van goede doelen. Misschien zorgt dit voor een kantelmoment voor Chinezen met een beperking.

In de afgelopen tien jaar zijn er steeds meer kinderen met een beperking in Chinese weeshuizen.

Mensen met een handicap hebben het erg moeilijk in China. Ze worden sociaal niet aanvaard. Het is niet ongewoon dat ouders een kind met een ‘vlekje’ (lees: met een beperking) te vondeling leggen. In de afgelopen tien jaar zijn er steeds meer kinderen met een beperking in Chinese weeshuizen. Nochtans heeft het beleid meer aandacht voor de 85 miljoen tellende groep van mensen met een beperking.

Verandering in het beleid gaat gepaard met verandering in taal. Lange tijd werd enkel de term canfei gebruikt, wat staat voor ‘gebroken en nutteloos’. Deze negatieve term is geleidelijk vervangen door canji ‘gebroken en ziek’ en meer recent door canzhang ‘gebroken en gehinderd’. Deze verschuiving van het ‘nutteloze’ lichaam naar het ‘gehinderd’ lichaam volgt de internationale ontwikkeling van de representatie van mensen met een beperking, waarbij de verantwoordelijkheid wordt gelegd op de samenleving, die moet zorgen voor meer toegankelijkheid in de publieke ruimte om zo de inclusie te bewerkstelligen.

Het beleid op nationaal en regionaal niveau heeft wetten goedgekeurd ten voordele van mensen met een handicap: subsidie leefkosten, betere toegang tot gezondheidszorg, studiebeurzen, enz. China heeft nog een erg lange weg af te leggen. Er is nog veel werk op vlak van fysieke toegankelijkheid en nog meer op vlak van sociale aanvaarding.

Gouden medaille

Neem nu het voorbeeld van mensen met een visuele beperking. Met behulp van een geleidehond verwerven ze meer bewegingsvrijheid en toegankelijkheid in de publieke ruimte. Er zijn vijf miljoen blinden in China, waarvan slechts tweehonderd een geleidehond hebben. Dit is zeer ondermaats. Zelfs de selecte groep van de ‘happy few’ met een geleidehond ondervindt letterlijk en figuurlijk menige hindernissen in de publieke ruimte. Eerst is er het gebrek aan fysieke toegankelijkheid. Ondanks de wetgeving weigeren de meeste hotels, restaurants en ziekenhuizen mensen met een geleidehond.

De blinde zanger Zhou Yunpeng vond geen hotel bereid om hem een overnachting te boeken.

De blinde zanger Zhou Yunpeng vond geen hotel bereid om hem een overnachting te boeken. Uiteindelijk heeft hij accommodatie gevonden via een airbnb-platform.

Ping Yali, China’s eerste gouden medaille winnares op de Paralympics is een activiste, die op onvermoeibare wijze het Chinese volk tracht bij te brengen dat mensen met een beperking ook aspiraties hebben en eenzelfde kwaliteitsvolle leven nastreven als mensen zonder beperking. Ze ziet kleine vooruitgang. Vroeger moest ze iedereen overtuigen om haar met een geleidehond toe te laten. Nu moet ze het maar vijf of zes keer per dag doen.

Ook megaster Faye Wong draagt bij tot meer zichtbaarheid en medeleven voor kinderen met een hazenlip met haar stichting Angel Smile Foundation, dat zich bekommert om het lot van deze kinderen. Naast ‘bekende’ mensen met een beperking zoals Ping Yali en de voorzitster van de Chinese Federatie van mensen met een handicap (CDPF China Disabled People’s Federation) Zhang Haidi zijn er ook privé-initiatieven, waarbij een individu zich inlaat met het miserabele lot van mensen met een beperking zoals het Restaurant Forrest Gump in Changchun in Noord-China. Dit restaurant telt stafleden met en zonder beperking. De Chinese eigenares vond naar eigen zeggen dat deze mensen moesten geholpen worden. Intussen ontvangt ze ook subsidies van de overheid.

Het jaar van de hond

Of het initiatief van een Amerikaanse, die in Dali het koffiehuis Sweet Tooth heeft opgestart, waar acht slechtzienden en twee mensen met fysieke beperking in de keuken werken. Het café draait goed, niet in het minst omwille van het sociaal karakter van de zaak, vertelde de gerant ons in 2016 toen we er waren voor ons koffieonderzoek.

Chinezen maken een onderscheid tussen ‘normale’ en ‘abnormale’ mensen. Er is nog steeds schrijnende discriminatie in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. 

Deze kleine en minder kleine intitiatieven zijn maar een druppel op een hete plaat. De wetgeving is verre van perfect. Wat moeilijker is te veranderen is de mentaliteit. Chinezen maken een onderscheid tussen ‘normale’ en ‘abnormale’ mensen. Er is nog steeds schrijnende discriminatie in het onderwijs en op de arbeidsmarkt.

Mijn collega, die een briljante antropoloog is, heeft zijn politieke ambities moeten opbergen omdat hij een geringe fysieke beperking heeft. Ik was erg aangedaan toen ik dit hoorde, temeer omdat ik hem nooit zag als iemand met een fysieke beperking. Er is nog veel ruimte voor verbetering.

Laten we hopen dat het jaar van de hond, het jaar van de goede doelen beterschap brengt.