Zwicht Kofi Annan voor Amerikaanse druk?

De Hoge VN-Commissaris voor de vluchtelingen, de ondersecretaris-generaal politieke zaken van de VN, de voorzitter van de VN-Conferentie voor Handel en Ontwikkeling, het hoofd boekhouding van de VN. Wie zich geroepen voelt voor een van deze functies, kan een sollicitatiemail sturen naar de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan. Maar stuur misschien meteen een kopie naar het Witte Huis of Downing Street 10. De kans dat je kandidatuur wordt gescreend door Washington of Londen is immers reëel.

In de Verenigde Staten is een politieke campagne aan de gang om Kofi Annan te wippen als secretaris-generaal van de VN. Verschillende kranten nemen de stemmingmakerij over: van subtiele artikels als Annans positie kan in gevaar zijn, vrezen functionarissen tot onverbloemde commentaren als Annan moet opstappen.

Vooral sinds grootschalige fraude aan het licht is gebracht in het Iraakse olie-voor-voedsel-programma, waar Annans zoon Kojo miljoenen dollars zou hebben opgestreken, moet de VN-leider het ontgelden. De verdedigers van Annan beweren dat het schandaal rond Kojo Annan niet meer is dan de stok waarmee met name de Verenigde Staten de secretaris-generaal al langer wilden slaan. Washington moet niets meer hebben van Annan sinds die de Amerikaanse aanval in Irak in maart 2003 onwettig noemde.

Annans tweede termijn van vijf jaar loopt af in december 2006. Volgens de politieke analist Jim Paul, directeur van het New Yorkse Global Policy Forum, probeert de Ghanees zijn positie te handhaven door te zwichten voor Amerikaanse druk. Annan kan dezer dagen geen enkele politieke uitspraak doen die niet eerst geredigeerd wordt door specialisten die rekening houden met de gevoeligheden in Washington, zegt Paul.

Ook wat nieuwe benoemingen betreft zou Annan druk vanuit Washington (en Londen) voelen. Zo kon de Deen Peter Hansen niet aanblijven als hoofd van het agentschap van de Palestijnse vluchtelingen. Hansen staat bekend om zijn kritische houding tegenover Israël. De Brit Kieran Prendergast zou om dezelfde reden niet benoemd kunnen worden als de nieuwe VN-gezant voor het Midden-Oosten.

In de VN-hoofdzetel in New York vertrekt ondertussen de ene na de andere kabinetsmedewerker van de secretaris-generaal. Annans kabinetschef, de Pakistaan Iqbal Riza vertrok samen met zijn Franse adjunct, Elisabeth Lindenmayer. Riza word opgevolgd door een Brit, Mark Malloch Brown. Volgens Jim Paul past de herschikking in New York in een zuiveringsoperatie, en is het een kwestie van tijd voordat ook Kofi Annan zou moeten vertrekken.

Volgens het VN-charter worden benoemingen in de eerste plaats volgens capaciteiten en pas in de tweede plaats volgens geografische diversiteit uitgevoerd. Maar bij alle nieuwe benoemingen - en dat zijn er nogal wat - valt op dat de nieuwe kandidaten afkomstig zijn uit westerse landen.

Het charter is niet meer dan een flauw excuus om zoveel mogelijk blanken te benoemen, zegt John Paul. Ontwikkelingslanden, die twee derde uitmaken van de VN-lidstaten, worden systematisch over het hoofd gezien bij sleutelbenoemingen.

Phyllis Bennis, een analiste in het Instituut voor Politieke Studies in Washington, zegt dat westerse kandidaten niet alleen benoemd worden omdat ze gemakkelijker geld kunnen inzamelen voor de VN. Volgens haar past de benoeming van de Amerikaanse Ann Veneman als hoofd van Unicef in een strategie om via het VN-kinderfonds contracten te verkopen aan de Amerikaanse landbouwindustrie. Veneman staat bekend als een Bush-getrouwe en was vroeger minister van Landbouw. (BL/ADR)